MIEJSCA I FORMY ODBYWANIA PRAKTYKI ZAWODOWEJ

W jakich formach i miejscach można zrealizować praktykę? Poruszony zostanie wątek zalecanych nazw stanowisk. Jakie czynności są niedozwolone w czasie trwania praktyki? W jakich sytuacjach odbycie praktyki zawodowej nie jest konieczne?

Odbycie praktyki zawodowej stanowi jeden z elementarnych wymogów na drodze do otrzymania uprawnień budowlanych. Jej celem jest przygotowanie kandydata do sprawowania samodzielnych funkcji technicznych w praktyce.
Wykonywane przez praktykanta czynności mogą zostać uznane za odpowiadające zakresowi praktyki zawodowej pod warunkiem, że czas i miejsce praktyki, a także kompetencje osoby nadzorującej będą zgodne z wymaganiami.
Przepisy obowiązujące umożliwiają realizowanie praktyki w rozmaitych formach.

W jakich miejscach praktyka zawodowa może się odbywać?

01. W biurze projektowym lub na budowie

Jest to podstawowa oraz szczególnie zalecana forma, w jakiej można odbywać praktykę zawodową w celu uzyskania uprawnień budowlanych, bowiem stwarza warunki do zdobycia umiejętności praktycznych i wiedzy w sposób najbardziej efektywny. Bazując na art. 14 ust. 4 Ustawy Prawo budowlane, jedynie praca związana z bezpośrednim uczestnictwem w tworzeniu projektów bądź sprawowaniem funkcji technicznych na terenie budowy jest kluczem do zaliczenia praktyki.
Zakres owej praktyki powinien być w pełni zgodny z zakresem specjalności uprawnień, o jakie stara się kandydat.

Praktyka na terenie budowy i w biurze projektowym – zalecane stanowiska

W przypadku odbywania praktyki w biurze projektowym przede wszystkim zaleca się pracę na stanowisku asystent projektanta. Zadaniem takiego asystenta jest kierowanie lub bezpośrednie uczestnictwo przy realizowaniu zadań projektowych. Jego rolą jest sporządzanie projektów opisu technicznego, dokumentacji technicznej, jak również wykonywanie obliczeń.

Jeżeli praktyka odbywa się na budowie, dobrym rozwiązaniem jest podjęcie zatrudnienia na stanowisku majster budowy lub inżynier, alternatywnie asystent kierownika robót albo asystent kierownika budowy. Rodzaj i zakres czynności, jakich podejmuje się praktykant, powinien być zgodny z pracami wykonywanymi w trakcie kierowania robotami. Przykładem jest organizowanie, koordynowanie i nadzorowanie prac bądź weryfikowanie, czy podejmowane działania są zgodne z przepisami BHP. Praktykant może także prowadzić dokumentację budowy. Naturalnie pełnienie powyższych ról jest realne wyłącznie pod nadzorem kierownika praktyki.

Oczywiście praktyka realizowana na odmiennych stanowiskach niż powyższe również może zostać zaliczona, bowiem przepisy nie narzucają określonych stanowisk. Kluczowy jest zakres wykonywanych obowiązków oraz ich zgodność z uprawnieniami, które praktykant zamierza uzyskać. Wówczas komisja w trakcie procesu kwalifikacyjnego może poprosić o złożenie dodatkowych wyjaśnień lub o przedłożenie dowodów. Jeżeli kandydat odbędzie praktykę jako pracownik administracyjny, kosztorysant itp., komisja IARP lub PIIB być może zacznie mieć wątpliwości w kwestii tego, czy zakres sprawowanych funkcji był stosowny do danych uprawnień.

02. Praktyka studencka

Ustawa Prawo budowlane (art. 14 ust. 4a) w konkretnych okolicznościach zezwala na uznanie praktyki, będącej częścią programu studiów wyższych, za praktykę zawodową. Istotne jest to, by program takich studiów został opracowany we współpracy z organem samorządu zawodowego IARP lub PIIB. W oparciu o ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce dana uczelnia jest odpowiedzialna za zawarcie umowy z organem samorządu zawodowego, jaki będzie uczestniczył w kreowaniu programu studiów, a także w sposobie realizowania praktyki zawodowej.

Na rok 2021 nie miała jeszcze miejsca sytuacja, w której jakakolwiek uczelnia zawarłaby odpowiednią umowę z organem samorządu zawodowego, stąd też szansa na połączenie praktyki studenckiej z zawodową w celu uzyskania uprawnień jest tylko teoretyczna. Zawodowe praktyki studenckie, które zazwyczaj trwają 8 tygodni i odbywają się w sposób tradycyjny, niestety nie zostaną potraktowane jako praktyka zawodowa do uprawnień budowlanych.

03. Praktyka pod patronatem

Ustawa Prawo budowlane (art. 14 ust. 4b) pozwala na zrealizowanie praktyki, trwającej rok, przy wykonywaniu projektów, gdzie patronat sprawuje osoba z odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi, będąca „patronem”. Taka praktyka jest równoznaczna z zawodową i polega na tym, że praktykant bezpośrednio uczestniczy w pracach projektowych.

Zasada jest też taka, iż zakres owej praktyki powinien być zgodny z zakresem uprawnień, które planuje zdobyć kandydat. Występują jednak ważne różnice w zestawieniu z praktyką tradycyjną:

• Większe wymagania ciążą na patronie niż na tradycyjnym kierowniku praktyki, bowiem oczekuje się od niego pięcioletniego doświadczenia w obrębie jego uprawnień budowlanych.
• Nie jest konieczne, by praktyka odbywała się w biurze projektowym. Nie wymaga się też nawiązania stosunku pracy – relacje z osobą sprawującą nadzór nad praktyką są nieformalne. Funkcję tę może pełnić nawet znajomy czy członek rodziny.

Należy pamiętać, że pod patronatem może zostać zrealizowana jedynie praktyka w ramach sporządzania projektów. Praktyka wykonawcza, którą kandydat odbędzie w takiej formie, nie zostanie uznana przez członków komisji.

04. Praktyka w zarządach infrastruktury kolejowej lub drogowej oraz w nadzorze budowlanym

Prawo budowlane bezpośrednio nie porusza kwestii realizowania praktyki w zarządzie kolei/dróg i w nadzorze budowlanym. Jednak informacje te widnieją w przepisie wykonawczym do niniejszej ustawy. Kwestię tę omówiono w par. 2 ust. 4 rozporządzenia w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.

Bazując na nim, praktyka zawodowa obejmuje:

• pracę, która opiera się na wykonywaniu czynności na budowie, podczas której niezbędna jest fachowa ocena zjawisk, samodzielne rozwiązywanie spraw techniczno-organizacyjnych, a także zagadnień architektonicznych; praca ta musi być realizowana w urzędach, które obsługują organy administracji rządowej bądź jednostki samorządu terytorialnego, odpowiedzialne za pełnienie funkcji zarządcy drogi publicznej;
• realizowanie zadań inspekcyjno-kontrolnych w urzędach, które obsługują członków organów nadzoru budowlanego;
• pracę dla zarządcy infrastruktury kolejowej / dla podmiotu utrzymującego infrastrukturę kolejową w odpowiednim stanie technicznym, wykonującego zlecenia na prośbę zarządcy infrastruktury kolejowej; podczas pracy należy realizować zadania na budowie / inspekcyjno-kontrolne, gdzie konieczna jest fachowa ocena stanu technicznego obiektu, urządzeń budowlanych i zjawisk bądź samodzielne rozwiązywanie kwestii techniczno-organizacyjnych i architektonicznych.

Odbycie praktyki w urzędach czy organach odmiennych od wyszczególnionych w rozporządzeniu nie jest dopuszczalne. Wyjątków w tym zakresie nie przewiduje się nawet w sytuacji, w której ich działalność również obejmuje budownictwo.

Należy wspomnieć też o tym, że urzędy i organy omówione powyżej stanowią miejsca odbywania wyłącznie praktyki wykonawczej. Dla realizowania praktyki projektowej przewidziane zostały inne miejsca.

Inne istotne ograniczenie dotyczy tego, iż konieczne jest wydłużenie standardowego czasu trwania praktyki. W rozporządzeniu zawarto informację o tym, że odbywanie praktyki przez okres dwóch lat przy sprawowaniu funkcji technicznych u zarządców infrastruktury kolejowej lub drogowej albo w nadzorze budowlanym jest równoznaczne z rokiem praktyki na terenie budowy. Płynie z tego wniosek, iż ten typ praktyki Ustawodawca uznaje za mniej wartościowy w zestawieniu z praktyką zawodową, realizowaną na budowie.

Jakich czynności nie obejmuje praktyka zawodowa?

Poniżej przedstawiona zostanie lista czynności, które nie otrzymały akceptacji u komisji kwalifikacyjnych podczas starania się o uprawnienia budowlane.

01. Nadzór inwestorski

Sprawowanie nadzoru inwestorskiego nie stanowi czynności, jaką można realizować w ramach odbywania praktyki zawodowej. Ponadto inspektor nadzoru inwestorskiego nie posiada zezwolenia na kierowanie praktyką zawodową, prowadzącą do uzyskania uprawnień budowlanych. Wynika to z następującego faktu – bezpośrednio oraz samodzielnie nie uczestniczy on w procesie budowlanym, co stanowi warunek konieczny, by praktyka została uznana za prawidłowo przeprowadzoną.

02. Weryfikacja projektów

Nie otrzyma akceptacji także praktyka zawodowa, nad którą nadzór sprawowała osoba odpowiedzialna za weryfikację projektu. Bazując na opinii sądów, sprawdzanie projektu nie wiąże się w sposób bezpośredni z jego sporządzeniem, lecz z oceną gotowych rozwiązań technicznych, które się w nim znajdują. Osoba weryfikująca nie bierze udziału w pracach bieżących, związanych z projektem, w związku z czym nie jest uprawniona do bezpośredniego nadzorowania czynności wykonywanych przez praktykanta, a jest to jeden z warunków zaliczenia praktyki.

03. Stanowisko techniczne w zakładzie pracy

W praktyce zawodowej nie uwzględnia się zadań realizowanych na stanowiskach technicznych w zakładach pracy. Dotyczy to przede wszystkim działów eksploatacyjnych, administracyjnych i technicznych, gdzie nie oczekuje się posiadania uprawnień budowlanych. Odpowiedni przykład stanowią spółdzielnie mieszkaniowe, w przypadku których nierealne jest odbycie praktyki, wykonywanie zadań w zakresie utrzymania obiektu, jego urządzeń i infrastruktury lub bieżącej konserwacji.

Jeśli rozważasz odbycie praktyki w swoim zakładzie pracy, lecz w zakładzie tym nie jest zatrudniona osoba uprawniona do nadzorowania praktyki zawodowej, wówczas pamiętaj o tym, iż raczej nie jest to rozwiązanie, które przybliży cię do uzyskania uprawnień.

04. Pozostałe nieuwzględniane funkcje

Praktyka zawodowa swoim zakresem nie obejmuje zadań, polegających na wykonywaniu przedmiarów, obmiarów, inwentaryzacji, a także kosztorysowania. Tak samo w przypadku wykonywania rozliczeń budowy, koncepcji projektowych, jak również elektrycznych pomiarów eksploatacyjnych.

Naturalnie powyższe zadania praktykanci nierzadko realizują w czasie odbywania praktyki i nie jest to równoznaczne z przekreśleniem jej w całości. Ważne jest jednak, aby tego typu czynności nie wliczać do łącznego czasokresu praktyki, którą dokumentuje się w zestawieniach zbiorczych praktyki.

W jakich sytuacjach nie wymaga się odbycia praktyki zawodowej?

Przepisy aktualnie obowiązujące w niektórych przypadkach pozwalają na zwolnienie z obowiązku zrealizowania praktyki zawodowej. Bazując na art. 14 ust. 5 Ustawy Prawo budowlane, osoby, które uzyskały ograniczone uprawnienia budowlane w określonej specjalności, nie mają obowiązku powtórnego odbywania praktyki, jeśli starają się o nieograniczone uprawnienia w zakresie tej samej specjalności. Należy jednak spełnić warunek tożsamości uprawnień, jaki zachodzi, gdy w ramach jednakowej specjalności:

• kandydat z ograniczonymi uprawnieniami, związanymi z kierowaniem robotami, stara się o uzyskanie nieograniczonych uprawnień również w obrębie kierowania robotami budowlanymi;
• kandydat z ograniczonymi, projektowymi uprawnieniami stara się o nieograniczone uprawnienia w zakresie projektowania. Istnieje jeszcze jeden niezwykle ważny wymóg, który dotyczy zakresu uprawnień kierownika praktyki. Mianowicie, konieczne jest, by posiadał on uprawnienia bez ograniczeń i to niezależnie od tego, o jaki rodzaj uprawnień ubiega się praktykant.

Podstawy prawne dla praktyki zawodowej

Poniższe akty prawne zawierają niezbędne informacje odnośnie wymagań i zasad, w oparciu o które praktyka zawodowa powinna się odbywać w celu uzyskania uprawnień budowlanych:

• Rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.



Sprawdź nasze produkty:

Program TESTY UPRAWNIENIA BUDOWLANE - wersja na komputer

Aplikacja TESTY UPRAWNIENIA BUDOWLANE - wersja na telefon

SEGREGATOR AKTÓW PRAWNYCH

SEGREGATOR NA EGZAMIN USTNY - pytania i opracowane odpowiedzi