Badania ścieralności

Badania za pomocą dmuchawy piaskowej mają mniejsze znaczenie. Badania te służą do określenia budowy, twardości i wielkości składników oraz ich wzajemnego powiązania ze sobą. Pozwalają ponadto na wyciągnięcie pewnych wniosków co do zachowania szorstkości przez badany materiał pod wpływem ruchu pojazdów (program uprawnienia budowlane na komputer).

Badania ścieralności nie dają natomiast podstaw do ustalenia rzeczywistej ścieralności materiału kamiennego. Badania w bębnach znormalizowanych mają najistotniejsze znaczenie dla ustalenia odporności materiału kamiennego na ścieranie oraz zaokrąglanie się naroży i krawędzi. Badania ścieralności materiałów kamiennych za pomocą tarcz Badania ścieralności przeprowadzane są przez poszczególne laboratoria na tarczach różnego systemu i różnymi metodami. Powoduje to trudności w uzgadnianiu i porównywaniu otrzymanych wyników. W laboratoriach polskich stosowana jest najczęściej metoda badania ścieralności na tarczy Bohme’go (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Próbkę materiału badanego w kształcie sześcianu o boku długości 7.1 cm i powierzchni ścieralnej 50 cm-, po wysuszeniu w temperaturze • 05 “C i zważeniu, zamocowuje się w uchwycie w taki sposób, aby próbka przylegała powierzchnią ścieralną do tarczy. Na próbkę działa nacisk 30 kG (0,6 kG/cm) (uprawnienia budowlane).

Po uruchomieniu tarczy sypie się przed próbkę 20 g szmerglu (Naxos nr 30) i po 22 obrotach zatrzymuje się tarczę, zmiata starty szmergiel i wsypuje nową porcję. Po 110 obrotach tarczy próbkę wyjmuje się z uchwytu, waży i ponownie zamocowuje, zmieniając ustawienie próbki o 90″, czyli zwracając następną krawędź próbki w kierunku przeciwnym kierunkowi ruchu tarczy. Obróciwszy w ten sposób próbkę jeszcze dwukrotnie (razem czterokrotnie, na co trzeba 440 obrotów tarczy), uważa się ścieranie za zakończone (program egzamin ustny).

Materiał kamienny

Tarcza Bauschingera jest pierwowzorem tarczy Bóhmego. Próbie ścierania na tarczy Bauschingera poddawane są równocześnie dwie próbki. Jako materiał ścierający używany jest szmergiel Naxos nr 3. Badania przeprowadza się w następujący sposób. Dwie wysuszone i zważone próbki w kształcie sześcianów o powierzchniach 50 cm² zamocowuje się w uchwytach, umieszczonych w odległości 22 cm od środka tarczy po obu jej stronach (opinie o programie). Nacisk na próbki wynosi po 0,6 kG/cm².

Z chwilą uruchomienia tarczy sypie się przed każdą próbkę 20 g szmerglu. Ilość obrotów tarczy wynosi 22 na minutę. Po 22 obrotach tarczę zatrzymuje się, usuwając zużyty szmergiel. Dalszy sposób postępowania jest taki sam, jak przy badaniach za pomocą tarczy Bóhme’go.

Tarcza Dorry’ego jest najstarszym przyrządem służącym do badania ścieralności materiałów kamiennych. Badania ścieralności ważniejszych skał Polski (L. Borowski: Wyniki badań laboratoryjnych materiałów kamiennych używanych do budowy i utrzymania dróg w Polsce, Warszawa 1929) przeprowadzone zostały na tarczy systemu Dorry’ego w sposób następujący (segregator aktów prawnych).

Z badanego materiału kamiennego wypiłowywano prostopadłościan

• przekroju 4X6 cm i wysokości 8-12 cm (zależnie od gatunku
• przewidywanej ścieralności). Wypiłowany prostopadłościan ustawiano w uchwycie na obrotowej tarczy żeliwnej krótszą krawędzią równolegle do kierunku ruchu. Nacisk na próbkę wynosił 0,25 kG/cm’². Tarczę wprawiano w ruch na 2000 obrotów w czasie od 40 do 50 minut, zwilżano wodą i posypywano równomiernie piaskiem kwarcowym, przechodzącym przez sito o 144 otworach na 1 cm- i pozostającym na sicie o 490 otworach na 1 cm². Po wykonaniu 200 obrotów, co odpowiada 3270 m (odległość środka próbki od środka tarczy wynosiła 0,26 m), ustalono (odczytując bezpośrednio na maszynie) stratę wysokości próbki w cm, stanowiącą miarę ścieralności badanego materiału kamiennego.

Według Wolkowa i Pantalejewa w laboratoriach drogowych są stosowane, w zależności od kształtu próbek, dwa rodzaje tarcz. Jeden rodzaj tarcz jest używany do badania próbek w kształcie walca; drugi - do badania próbek w kształcie sześcianu (promocja 3 w 1).