Miasteczka feudalne

Jest to średnia statystyczna. Spotykamy w Polsce pewną ilość osiedli wiejskich znacznie przekraczających tę średnią. Mogą to być osiedla na niektórych określonych obszarach, jak np. tereny województwa rzeszowskiego, bądź też osiedla o charakterze wsi centralnych, świadczących usługi na rzecz mniejszych wsi sąsiedzkich i przysiółków. Szereg takich osiedli centralnych o charakterze rolniczo-usługowym stanowiło w przeszłości miasteczka feudalne, a niektóre z nich do dziś zachowały prawa miejskie (program uprawnienia budowlane na komputer). W rejonach przemysłowych, np. na terenie Śląska czy woj. krakowskiego, w okresie narastającego kapitalizmu ukształtowały się również duże osiedla wiejskie o ludności mieszanej chłopsko-robotniczej, nawet do kilku tysięcy mieszkańców. Tym niemniej ogromna większość osiedli wiejskich w Polsce jest poniżej średniej statystycznej. a znaczny procent wsi nie przekracza liczby 200 mieszkańców. Skala taka wyklucza najczęściej, a przynajmniej ogranicza możność wyposażenia osiedli w podstawowe urządzenia, zarówno w dziedzinie usług i jak urządzeń technicznych (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Drugą cechą typową dla znacznej części osadnictwa wiejskiego jest rozproszenie zabudowy gospodarstw rolnych „w koloniach’. Znaczna część zabudowy rozproszonej powstała na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat w wyniku prac komasacyjnych oraz parcelacji majątków obszarniczych. Gospodarstwa takie zabudowały się w izolacji od siebie, na wyodrębnionych gruntach rolnych poszczególnych właścicieli, a nie w zorganizowanych, skupionych osiedlach (uprawnienia budowlane).

Procesy inwestycyjne

Następną oceną charakterystyczną dużej części istniejących osiedli wiejskich jest rozciągnięcie zabudowy na wielokilometrowych nieraz długościach - wzdłuż cieków wodnych (np. na terenach podgórskich w fałdach terenu) oraz wzdłuż szlaków komunikacji kołowej. Zabudowa taka również nie tworzy zorganizowanego i zwartego osiedla, lecz utrudnia bądź nawet uniemożliwia w przyszłości sieciowe uzbrojenie terenu i korzystanie z usług. Napór zabudowy na tranzytowe drogi kołowe redukuje ich przelotowość i obniża bezpieczeństwo ruchu (program egzamin ustny).

W charakterze zabudowy poszczególnych wiejskich jednostek osadniczych w Polsce, do rozpowszechnionych, chociaż krańcowych zjawisk należy: nadmierne przegęszczenie starych wsi (o układach pochodzących jeszcze z czasów pańszczyźnianych), w których działy rodzinne doprowadziły do bardzo wąskich działek, zabudowanych w sposób zagrażający bezpieczeństwu przeciwpożarowemu; nadmierna rozrzutność terenów osiedleńczych, o działkach po kilkadziesiąt i więcej metrów szerokości, co wpływa na rozciągnięcie osiedli oraz wzrost kosztów budowy dróg, elektryfikacji i innych urządzeń sieciowych (opinie o programie).

Obecny stan organizacji wiejskiej sieci osadniczej w Polsce wymaga poważnej korekty m. in. drogą określenia takich wiejskich jednostek osadniczych, które ze względu na swoją funkcję, położenie, warunki produkcyjne, powiązania komunikacyjne itp. powinny stać się jednostkami rozwojowymi, wyposażonymi w niezbędne urządzenia usługowe, komunalne, techniczne itp. i stopniowo skupiać ludność wiejską. Równocześnie należy określić osiedla, które z czasem powinny ulec w dalszej perspektywie zanikowi lub przekształceniu jedynie na ośrodki ferm hodowlanych w ramach wielkotowarowej, socjalistycznej gospodarki rolnej (segregator aktów prawnych).

Prace nad teoretycznymi podstawami koncepcji nowoczesnej sieci osadniczej wiejskiej w Polsce nie zostały jeszcze zakończone. Tym niemniej konieczność wpływania już obecnie na bieżące procesy inwestycyjne wymaga przynajmniej wstępnych ustaleń i wytycznych, nadających się do przyjęcia zarówno z punktu widzenia produkcji rolnej, jak i potrzeb socjalno-bytowych ludności wiejskiej. Za punkt wyjścia dla ustaleń kierunkowych przyjęta została charakterystyka dotychczasowych współzależności elementów wiejskiej sieci osadniczej oraz kierunki niezbędnych zmian, jakie w układzie tej sieci muszą być dokonane (promocja 3 w 1).