Prymitywne ludy celtyckie

Zapoczątkowane w poł. III tysiąclecia p.n.e. wędrówki ludności kultury pucharów dzwonowatych (nazwa od podstawowych dla niej form naczyń glinianych, przypominających odwrócony dzwon), która wykrystalizowała się na Półwyspie Iberyjskim, doprowadziły do objęcia wpływami tej kultury olbrzymiego obszaru - od Oceanu Atlantyckiego po basen Wisły i od zach. części Niżu Europejskiego (łącznie z Wyspami Brytyjskimi) do basenu Morza Śródziemnego - a także przyczyniły się do zapoczątkowania w Europie epoki brązu. Surowiec ten ok. 2000-1800 p.n.e. ostatecznie zastąpił kamień (program uprawnienia budowlane na komputer).

W tym czasie z pd. wsch. dotarł do Europy nowy surowiec - żelazo (rozpowszechniło się ok. poł. I tysiąclecia), którego znajomość zmieniła zupełnie dotychczasowe jej oblicze. Wyraźnie dały się już wówczas zauważyć odmienności gospodarcze i kulturowe w różnych częściach Europy. Południe należało do wysoko rozwiniętej cywilizacji śródziemnomorskiej - gospodarka opierała się tu na intensywnym i zróżnicowanym rolnictwie, tworzyły się struktury państwowe, kwitły miasta, rozwijało się rzemiosło i handel (blisko- i dalekosiężny), posługiwano się pismem i pieniądzem, powstawały też wybitne dzieła sztuki (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Zach., środk. i pn. część Europy zamieszkana była przez stosunkowo prymitywne ludy celtyckie, germańskie, słowiańskie i bałtyckie, wsch. zaś gł. przez irańskie. Ludy te, określane przez Greków mianem barbarzyńców, były wewnętrznie dość zróżnicowane. W epoce żelaza obszary nad Morzem Czarnym zostały zasiedlone przez koczowniczych Scytów irańskiego pochodzenia, których wpływy sięgały na zach. aż po Śląsk i Łużyce. Udoskonalili oni sztukę jazdy konnej; pozostawili po sobie liczne pochówki kurhanowe (uprawnienia budowlane).

Rubieże Europy

Hekatajos z Miletu (VI/V w. p.n.e.), w swym dziele Ges periodos („obejście Ziemi"), bydącym pierwszą systematyczną geografią świata, dał opis krajów leżących nad Morzem Śródziemnym i Czarnym, po raz pierwszy dokonał również podziału ówczesnego świata na Europy i Azjy (jego znajomość zach. Europy kończyła się na Cieśninie Gibraltarskiej) (program egzamin ustny). Znacznie pełniejszy obraz znanego ówcześnie świata przedstawił w Dziejach grecki historyk Herodot (V w. p.n.e.), który wbrew dotychczasowym poglądom przesunął granicy Europy na wsch. za Don i poświęcił wiele miejsca ziemiom ruskim, zwanym Scytią, wymieniając i poprawnie umiejscawiając liczne rzeki. Ok. i 50 grecki żeglarz Pyteasz z Massali (IV/III w. p.n.e.) opłynął Półwysep Iberyjski, docierając przez Zatokę Biskajską do Kornwalii, następnie prawdopodobnie opłynął Brytanię (jako pierwszy użył tej nazwy), Szetlandy, osiągając wreszcie legendarną wyspy Thule (być może Islandia lub Norwegia), w drodze powrotnej opłynął Morze Północne. Zgromadzone prze niego w zachowanym we fragmentach dziele Pen okeanou („o oceanie") informacje przez wiele stuleci stanowiły podstawy wiedzy o krajach i ludach pn. Europy (opinie o programie).

Także prace historyków i geografów rzymskich utrwaliły dla potomnych obraz znanej im Europy. Strabon (6.3 p.n.e. - ok. 21 n.e.) w swym 17-tomowym dziele Geographika poświęć il Europie 8 ksiąg; podał bardzo dokładny opis pd. jej wybrzeży, opisał Hiszpanię, Galię, Wielką Brytanię oraz położoną na pn. od niej I tiberniy (Irlandia), która była wg niego najdalszym na pn. zamieszkanym lądem. Germanię umiejscowił pomiędzy Renem a łabą, na pn. od Istru (Dunaj), gdzie obok Germanów mieszkali jeszcze Goci oraz inne ludy. Rubieże znanej Europy wg Strabona zamieszkane były przez Sarmatów i Roksolanów (segregator aktów prawnych).

Pliniusz Starszy (23-79) natomiast szczegółowo opisał wsch. Europy, łącznie z Uralem, podając wiadomość i o niezwykłych dla niego opadach śnieżnych, wspomniał o oceanie oblewającym kontynent od pn., o Norwegii, Morzu Bałtyckim i znajdującej się na nim wyspie Baltia, wymienił także Sarmatów i Wonedów mieszkających na wsc h. od Wisły. Wreszcie najdokładniejszy i najbardziej wiarygodny obraz Europy przedstawił Klaudiusz Ptolomeusz (ok. 100-ok. 168) w swym dziele Geographike Hyphegesis, w którym wymienił m.in. Bałtyk jako Sarmatikos Okeanos (Morze Sarmackie), trafnie określił bieg rzek Wołgi i Donu, prawidłowo umiejscowił luk Karpat, a także szczegółowo opisał Wielką Brytanię i Irlandię (promocja 3 w 1).