Szybki wzrost ludności

Dla zachowania całkowitej porównywalności zostały dane spisu powszechnego z 1950 r., jakimi posługujemy się w dalszym ciągu, dostosowane do nowych granic Warszawy. W granicach tych Warszawa liczyła w 1950 r. 822 tys. ludności, zaś w strefie podmiejskiej mieszkało 476 tys. ludzi. Tak więc ludność całego regionu nie osiągnęła liczby, jaką miała Warszawa w dawnych granicach w okresie swego szczytowego rozwoju (program uprawnienia budowlane na komputer).

Bardzo szybki wzrost ludności Warszawy, znacznie szybszy niż ludności w strefie podmiejskiej, trwał do 1954 r., kiedy wprowadzono ograniczenia meldunkowe w stolicy. Nastąpiła w tym czasie zmiana koncepcji rozwojowych Warszawy i jej regionu, a w ślad za tym nastąpiły również ograniczenia lokalizacji zakładów przemysłowych i inne decyzje zmierzające do tzw. biernej deglomeracji mającej na celu powstrzymanie rozwoju Warszawskiego Zespołu Miejskiego (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

W wyniku nastąpiło istotne przyhamowanie tempa wzrostu ludności nie tylko Warszawy, ale i całego regionu. Jak daleko sięgały skutki nowej polityki urbanizacyjnej, ilustruje tablica 2 przedstawiająca szacunek zmian ludnościowych w regionie w dwóch pięcioleciach okresu między spisami powszechnymi w 1950 r. i 1960 r. Okazuje się, że w drugim pięcioleciu w porównaniu z pierwszym nastąpił znaczny spadek absolutnych rozmiarów przyrostu ludności w Warszawie, natomiast w strefie podmiejskiej zarówno w miastach, jak i na wsi rozmiary przyrostu powiększyły się (uprawnienia budowlane). Charakterystyczne są zmiany, jakie nastąpiły w kształtowaniu się stopy przyrostu ludności, tj. średnio rocznego przyrostu na 1000 mieszkańców. Podczas gdy w Warszawie stopa przyrostu spadła przeszło dwukrotnie, a w miastach strefy podmiejskiej spadek był zupełnie nieznaczny, to na wsi zaznaczył się wyraźny wzrost stopy przyrostu. W wyniku tych zmian najwyższe tempo wzrostu wykazują miasta i osiedla w strefie podmiejskiej, potem gromady, a najniższe Warszawa (program egzamin ustny).

Zmiana tendencji rozwojowych

Zmiana tendencji rozwojowych, jaka dokonywała się w ciągu dziesięciolecia między spisami powszechnymi, nie zdołała zmienić faktu, że średnia stopa wzrostu dla całego okresu była wyższa w Warszawie niż w strefie podmiejskiej. Jedynie średnie tempo wzrostu miast i osiedli dotrzymywało kroku Warszawie, a niektóre z nich, jak Ząbki, Ursus, Zielonka, Sulejówek i inne, rozwijały się znacznie szybciej. Szybsze tempo wzrostu niż Warszawa wykazało w dziesięcioleciu również szereg gromad w bezpośredniej jej bliskości lub posiadających dobre powiązania komunikacyjne (opinie o programie). Przeważająca masa przyrostu ludności, jak to dobitnie ilustruje rys. 3, skupiała się przede wszystkim wzdłuż szlaków kolejowych. Tak więc rozwój ludności w dziesięcioleciu bvł w ogólnych zarysach zgodny z dotychczasowymi tendencjami koncentracji przestrzennej ludności w strefie podmiejskiej.

W rozwoju ludności regionu różną rolę odgrywał przyrost naturalny i przyrost wędrówkowy. Jak wykazuje tablica 2, w pierwszej połowie okresu między spisami przeważał w Warszawie przyrost wędrówkowy, a w strefie podmiejskiej przyrost naturalny, natomiast w drugiej połowie nastąpiło wyrównanie proporcji między obydwoma źródłami przyrostu ludności, a w Warszawie nawet przyrost naturalny uzyskał niewielką przewagę nad wędrówkowym. Tendencjom do ograniczenia wzrostu aglomeracji, o których była poprzednio mowa, sprzyjał spadek stopy przyrostu naturalnego, co było zresztą zjawiskiem ogólnokrajowym (segregator aktów prawnych).

Jeśli natomiast chodzi o przyrost wędrówkowy, to stopa tego przyrostu spadła w Warszawie blisko trzykrotnie, natomiast wyraźnie wzrosła w strefie podmiejskiej, osiągając poziom znacznie wyższy niż w Warszawie. Szczególnie wysoka stopa przyrostu wędrówkowego wystąpiła na obszarze powiatu pruszkowskiego (18%) i w powiecie wołomińskim (15%). Nie było dostatecznych podstaw dla oszacowania, jak dzielił się przyrost wędrówkowy w strefie podmiejskiej między miastem a wsią. Biorąc jednak pod uwagę, że ogólna stopa przyrostu ludności w miastach wykazała niewielki spadek, co mniej więcej odpowiada spadkowi stopy przyrostu naturalnego, można przyjąć, że stopa przyrostu wędrówkowego utrzymała się co najmniej na poprzednim poziomie. Wobec tego na wsi musiało nastąpić wybitne podniesienie stopy przyrostu wędrówkowego (promocja 3 w 1).