Własności glin

W technice pod nazwą „gliny“ rozumiemy materiały, które jakkolwiek posiadają pewne wspólne cechy, to jednak mogą wykazywać bardzo różnorodny skład i własności warunkujące zakres ich stosowania. Jako jedną z podstaw klasyfikacji przytoczyć można następujący podział glin i ich przydatności do produkcji wyrobów ceramiki budowlanej (Skramtajew) (program uprawnienia budowlane na komputer).
a. Kaoliny - najczystsza odmiana glin z największą zawartością kaolinu, kolor biały; stosowana do wyrobów ceramiki cienkościennej (porcelana, fajans) i płytek okładzinowych.
b. Gliny ogniotrwałe - również stosunkowo czyste.
c. Gliny garncarskie - zanieczyszczone: stosowane do wyrobów ceramicznych, cienkościennych (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
d. Gliny ceglarskie - bardzo zanieczyszczone piaskiem, pyłem, domieszkami organicznymi i związkami żelaza, blaszkami miki itp. stosowane do produkcji wyrobów ceramiki czerwonej (cegły, dachówki, pustaki, dreny itp.).

Gliny zawierają szereg minerałów, których skład, struktura i własności warunkują przydatność glin do określonych celów technicznych. Minerały gliniaste można podzielić na kilka grup wykazujących duże pokrewieństwo między sobą.
Plastyczność czyli zdolność wilgotnej masy gliniastej do zmiany kształtu pod ciśnieniem bez tworzenia się pęknięć i szczelin oraz do zachowania przyjętego kształtu po usunięciu obciążenia. Istnieje szereg sposobów liczbowego oznaczania plastyczności, wśród których metoda prof. P. A. Zamiatczańskiego jest najczęściej stosowana.

Pozwala ona na oznaczanie tzw. współczynnika plastyczności K wyrażającego pracę, jaką trzeba wykonać w celu ściśnięcia próbki o kształcie kulistym, uformowanej z badanej gliny, do momentu pojawienia się na niej pierwszych rys (uprawnienia budowlane).
Wartość współczynnika K dla glin wysokoplastycznych wynosi nie mniej niż 3 lub 3,5 kG cm.
W zależności od stopnia właściwości plastycznych, jakie uzyskuje badana glina przy dodaniu optymalnych ilości wody, wyróżniamy gliny plastyczne, czyli tłuste, małoplastyczne, wreszcie nie- plastyczne, czyli chude. Skład granulometryczny glin charakteryzuje wielkość cząstek masy gliniastej (program egzamin ustny).

Skurcz wyrobów gliniastych

W szczególności ważna jest zawartość frakcji najdrobniejszej, zwanej gliniastą. Jeden z najczęściej stosowanych podziałów obejmuje: frakcję gliniastą o wielkości cząstek poniżej 0,005 mm, frakcję pyłową - cząstki 0,005 do 0,15 mm i frakcję piaszczystą - cząstki o wymiarach od 0.15 do 2 lub 5 mm.
Badania składu granulometrycznego glin przeprowadza się zazwyczaj metodą areometryczną lub sedymentacyjną, lub też metodą odmulania (szlamowania). W zależności od zawartości substancji gliniastej można rozróżnić różnego rodzaju stadia przejściowe, od iłów i glin czystych do piasków (opinie o programie).

Wyroby gliniaste podczas suszenia i przy wypale zmniejszają swą pierwotną objętość. Zmiany objętości przy suszeniu noszą nazwę skurczu powietrznego, przy wypale zaś skurczu ogniowego. Skurcz powietrzny zachodzi wskutek tego, że przy wyparowaniu wody glina kurczy się. Jeżeli glina zawiera duży procent frakcji gliniastej (małe cząsteczki), to cząsteczki wody mogą jedynie wolno przedostawać się z wnętrza wyrobu do warstw bliższych powierzchni, z których woda prędko odparowuje. Wskutek tego warstwa powierzchniowa gliny’ wysycha wcześniej niż wewnętrzna i kurczy się, co powoduje powstawanie rys i pęknięć (segregator aktów prawnych).
W celu schudzenia glin tłustych i zmniejszenia ich skurczu dodaje się domieszki schudzające (w postaci piasku, mielonej cegły, mączki szamotowej itp.), które tworzą w glinie usztywniający szkielet mineralny.

Skurcz ogniowy dochodzi do 1, a nawet 2% i wywołany jest reakcjami fizyko-chemicznymi (odparowanie wody, rozkład minerałów gliniastych, głównie kaolinitu, substancji organicznych i węglanów), jakie zachodzą w masie wyrobu z gliny przy podgrzewaniu w piecu ceramicznym (promocja 3 w 1).

W celu przeciwdziałania skurczowi ogniowemu, który powoduje pękanie i deformację wyrobów, stosuje się środki schudzające, omówione poprzednio, a często również dodatek do gliny tłustej chudych gatunków glin.