Beczki na mleko

Jednakże mięso i skóry to tylko jedna strona pożytków płynących z hodowli. Pozostaje jeszcze sprawa produktów mlecznych. Wgląd w tę gałąź gospodarki hodowlanej otrzymujemy, zapoznając się z protokoła- mi-inwentarzami ruchomości znajdujących się w gospodarstwach wsi wolnych, spalonych w wyniku pożarów. Pochodzą one w większości z drugiej połowy XVII w. Wymienia się tam w dużej liczbie naczynia do zbierania słodkiej i kwaśnej śmietany, po kilka kotłów miedzianych i mosiężnych nieraz o pojemności beczki, beczki na mleko, jak również gotowe wyroby serowarskie, a szczególnie występujące w wielkiej liczbie, liczone na kopy, specjalne małe serki nazywane Zwerge (program uprawnienia budowlane na komputer).

W jednym z gospodarstw spotykamy trzy maselnice: o pojemności beczki, pół beczki i mniejsze. Wygląda to na zakład specjalizujący się w produkcji masła. Jedna z dróg lokalnych przebiegających w okolicach Bogatki nosiła miano drogi „maślanej” - widocznie przewożono tędy nabiał do Gdańska. Wydaje się więc, że wsie wolne, w dużej mierze holenderskie, rozwijały jeszcze silniej hodowlę nastawioną, być może, specjalnie na produkcję mleczarską (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Hodowla świń była na Żuławach również znacznie rozwinięta. Wydaje się, że była ona rozwijana specjalnie przez zagrodników. Świnie pasane luźno na polach musiały czynić dość znaczne szkody sąsiadom, niszczyły również las grabiński, co było przyczyną, że został on w końcu decyzją Rady ogrodzony płotem, zagrodnicy zaś sąsiadujących z lasem Trutnów i Osie zostali usunięci ze wsi (uprawnienia budowlane). W tym też czasie zdecydowano, że nie wolno świń puszczać swobodnie, lecz należy trzymać je w chlewach w obrębie własnej zagrody lub hodować na własnych gruntach w oddzielnych fermach, określanych w źródle jako Gras Hof. Wzmianki o istnieniu takich ferm hodowlanych spotykamy w źródłach.

Gospodarstwo żuławskie

Sądzić można, że hodowla owiec osiągała podobne rozmiary, co hodowla świń. Normy określające, jak wiemy, typowe gospodarstwo żuławskie, przewidywały w nim taką samą liczbę świń i owiec (program egzamin ustny). Nic jednak nie wiemy o sposobie ich wypasu. Jeszcze mniej wiemy o hodowli drobiu, choć oczywiście było go pod dostatkiem w każdym gospodarstwie pełnorolnym. Hodowla gołębi była chyba także dość rozwinięta, co wiąże się ze sporym ich spożyciem, gdyż ceniono sobie wówczas ich mięso. Nie obywało się bez wyłapywania cudzych gołębi lub tępienia ich jako szkodników. Sprawa osiągnęła takie rozmiary, że wdać się w to musiał burmistrz i w 1631 r. zabronił wyłapywania sobie nawzajem gołębi, jak również wybijania ich z broni palnej. Nie wiemy jednak, jakie ten zakaz przyniósł efekty (opinie o programie).

Chłopom żuławskim nie wolno też było polować i łowić ryb w większych rzekach, jak Wisła i Motława. Kłusownikom w końcu XVI w. nie tylko odbierano broń, lecz także zabierano im psy myśliwskie. Ryby mogli chłopi łowić tylko w swoich lokalnych kanałach odwadniających, i to wyłącznie na odcinkach przepływających przez terytorium wsi. Prawo łowienia ryb w Motławie wydzierżawiono rybakom, podobnie jak to było z wodami łach przylegających do Wisły. Również wody głównych kanałów odwadniających objęto zakazem łowienia ryb, a właściwie zakładania sieci tamujących przepływ wody (segregator aktów prawnych).

Mimo zakazywania chłopom polowania na terenie Żuław Gdańskich, posiadali oni często w swoich domostwach broń palną, i to zarówno strzelby, jak pistolety. Świadczą o tym choćby wielokrotnie już cytowane inwentarze mienia ruchomego pogorzelców we wsiach wolnych. W latach 1632-1633 występowała na Żuławach plaga wilków, które napadając na bydło wyrządzały duże szkody (promocja 3 w 1). Wyznaczono wówczas nagrodę po 20 florenów za ubitego wilka. Kilka sztuk ubito, ale wypłacenie przewidzianej premii przeciągało się, musiał więc interweniować burmistrz, polecając przysiężnym, by zebrali odpowiednie kwoty ze wszystkich wsi, tak pańszczyźnianych, jak wolnych. Łowiectwo, a więc i kłusownictwo, nie miało jednak na Żuławach Gdańskich większych rozmiarów, ze względu na mały obszar terenów leśnych.