Bliskości ośrodków kulturalnych

Zespół MDM rozwiązał w sposób właściwy zagadnienie skali śródmieścia Warszawy i jego wielkomiejskiego rozmachu. Przedtem spotykaliśmy się z jakże powszechnymi tendencjami kształtowania Warszawy w duchu zaściankowych uroków rozpłaszczonej i nieregularnie rozrzuconej zabudowy. Nurty dezurbanistyczne splatały się tu z nastrojami wąsko tradycjonalistycznymi utrzymującymi wiekuistość i niezmienność tzw. warszawskiej skali, której miało się podporządkować nowe budownictwo (program uprawnienia budowlane na komputer).

MDM wydobyła i zademonstrowała urok regularnego, czytelnego założenia wielkomiejskiego podważając tym samym estetyczne kanony dczurbanizacji. Ale nie dość na tym. MDM imponuje przenikającym to założenie wielkim rozmachem przeobrażenia miasta i jego skali zgodnie z wolą i aspiracjami naszego pokolenia. Na miarę tych aspiracji i społecznie obiektywnych możliwości przyszłej stolicy autorzy określali skalę swego założenia, która stała się wykładnikiem nowej „skali warszawskiej" naszej epoki (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Zespół MDM dokonał istotnych zmian w pojęciach naszego środowiska o roli mieszkalnictwa w układzie urbanistycznym miasta, o treści programowej i przestrzennej dzielnic mieszkaniowych i założeń śródmiejskich. W okresie przed r. 1949-1950 mieliśmy do czynienia z romantycznymi osiedlami mieszkaniowymi na krańcach miasta i projektem handlowo-bankowego city w śródmieściu. MDM była pierwszą realizacją mieszkalnictwa śródmiejskiego przynoszącą doświadczenia zarówno pozytywne, jak i negatywne (uprawnienia budowlane). Do pierwszych zaliczyć należy szybką aktywizację dzielnicy śródmiejskiej, lokalizację mieszkalnictwa w bliskości ośrodków kulturalnych i handlowych. Natomiast ukształtowanie tkanki mieszkaniowej wyłącznie w formie nieprzerwanej zabudowy obrzeżnej ulic o dużym ruchu, z pominięciem wymogów właściwej insolacji i przewietrzania bloków doprowadza do ujemnej oceny przyjętego tu typu zabudowy (program egzamin ustny).

Zamurowanie ciasnych wnętrz blokowych

MDM pchnęła naprzód sprawę ciągłości historycznej w rozwoju miasta, sprawę jedności kompozycyjnej starego i nowego. Przed jej powstaniem mieliśmy pierwsze próby nawiązania do tradycji architektury polskiej, reprezentowane przede wszystkim w kompozycji Trasy W-Z i Mariensztatu. Ale poza Mariensztatem, którego tradycjonalistyczna forma była wówczas uzasadniona tylko zabytkowym otoczeniem, budowano w owym czasie i ulicę Kruczą, demonstrując, że w dzielnicach nowych, w warunkach wielopiętrowej zabudowy szanującemu się architektowi „nowoczesnemu" nie wypada wyłamywać się z architektonicznego konwenansu konstruktywizmu (opinie o programie). Zasługą MDM jest postawienie tezy (nie zrealizowanej zresztą w sposób właściwy w konkretnych formach’, że można nawiązywać do tradycji architektury ojczystej i światowej również w dzielnicach pozbawionych zabytków i o zabudowie wielokondygnacjowej.

Jednakże ten dorobek architektury MDM podważony został przez szereg łatwizn w rozwiązaniach użytkowych i plastycznych. Zamurowanie ciasnych wnętrz blokowych wyłącznie obrzeżną zabudową w imię ukształtowania „wnętrz urbanistycznych o wątpliwej częstokroć wartości (wnętrza „latawca"), niebywała rozrzutność środków plastycznych i materiałowych w wyposażeniu elewacji przy zaniedbaniu jakości rozwiązań użytkowych domów mieszkalnych i usług - wszystkie te zjawiska zyskały miano choroby „fasadowości" (segregator aktów prawnych).

Podnieśmy również wątpliwą wartość swoistej koncepcji estetycznej strony MDM, w imię której poświęcono w szeregu wypadków względy użytkowo-ekonomiczne. Stwierdzając pewien osad mieszczańskiej architektury końca XIX wieku, który ciąży na niektórych fragmentach MDM (zwłaszcza na ryzalitach wzdłużnych budynków przy placu), należałoby bliżej rozważyć przyjętą przez autorów koncepcję nawiązania do spuścizny poprzez twórczość Jana Heuricha. Przy całym uznaniu wysokich walorów jego działalności na tle ogólnego obrazu architektury początku XX wieku trudno zgodzić się na potraktowanie jego twórczości jako wzoru dla naszych zadań (promocja 3 w 1). W Heurichu i jego dziele - domu przy placu Małachowskiego - twórcy MDM szukali zresztą nie tyle pierwowzoru form, ile sposobu transpozycji wartości tradycyjnych na wielokondygnacjową budowlę współczesną.