Budownictwo ekologiczne - jakie certyfikaty warto znać i zdobywać?

Budownictwo ekologiczne zyskuje coraz większe znaczenie na rynku nieruchomości, zarówno ze względu na rosnącą świadomość ekologiczną inwestorów, jak i narastające wymogi prawne dotyczące efektywności energetycznej i redukcji negatywnego wpływu budynków na środowisko. W odpowiedzi na wyzwania związane z globalnym ociepleniem i koniecznością racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi powstały rozmaite systemy certyfikacji, które w kompleksowy sposób oceniają obiekty pod kątem ich parametrów technicznych, środowiskowych oraz komfortu użytkowania. Znajomość najważniejszych z nich oraz podjęcie działań zmierzających do ich uzyskania staje się elementem strategii firm deweloperskich, projektantów i inwestorów świadomych korzyści długoterminowych, jakie niesie za sobą budownictwo zrównoważone (segregator na egzamin ustny - pytania i opracowane odpowiedzi).

Optymalizacja kształtu budynku

Pierwszym i jednym z najbardziej rozpoznawalnych systemów certyfikacji jest LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), opracowany przez amerykański Green Building Council. Podstawą oceny są cztery główne obszary: lokalizacja i transport, zużycie energii i klimaty, gospodarka wodna oraz jakość środowiska wewnętrznego. W praktyce zdobycie certyfikatu LEED wymaga skrupulatnego zaplanowania projektu już na etapie koncepcyjnym, uwzględniając m.in. optymalizację kształtu budynku w celu minimalizacji strat ciepła, zastosowanie odnawialnych źródeł energii oraz systemów odzysku wody deszczowej. Realizacja tych założeń skutkuje obniżeniem kosztów eksploatacji i zwiększeniem wartości nieruchomości. Poziomy wyróżnień w systemie LEED określane są jako Certified, Silver, Gold i Platinum, a zdobycie najwyższej klasy wiąże się z wdrożeniem najbardziej zaawansowanych rozwiązań technologicznych i materiałowych.

Cykl życia budynku

Drugim wielkoskalowym standardem jest BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), wywodzący się z Wielkiej Brytanii i od lat cieszący się bardzo wysoką popularnością w Europie. Ocena w BREEAM obejmuje dziewięć kategorii: zarządzanie, zdrowie i dobre samopoczucie, energia, transport, woda, materiały, odpady, użytkowanie terenu oraz zanieczyszczenie. W odróżnieniu od LEED, BREEAM kładzie silny nacisk na proces zarządzania całym cyklem życia budynku, począwszy od planowania i projektu, poprzez budowę, eksploatację, aż po możliwe demontaż i odzysk materiałów (program TESTY UPRAWNIENIA BUDOWLANE - wersja na komputer).

Sistema ocen, określana jako Pass, Good, Very Good, Excellent oraz Outstanding, pozwala na precyzyjne wskazanie obszarów wymagających poprawy oraz monitorowanie postępów w trakcie trwania inwestycji. Polskie oddziały firm certyfikacyjnych oraz konsultanci posiadają bogate doświadczenie we wdrażaniu BREEAM, co ułatwia uzyskanie wyróżnienia nawet w warunkach specyficznych dla naszego rynku.

Jakość środowiska wewnętrznego

Trzeci system, coraz bardziej zyskujący na znaczeniu w Europie kontynentalnej, to DGNB (Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen), czyli Niemieckie Towarzystwo Budownictwa Zrównoważonego. DGNB wyróżnia się holistycznym podejściem do zrównoważonego budownictwa, integrującym aspekty ekologiczne, ekonomiczne i społeczno-kulturowe. W ocenie bierze się pod uwagę m.in. strategię lokalizacyjną, koszty cyklu życia, jakość środowiska wewnętrznego oraz zaangażowanie interesariuszy.

W porównaniu z innymi systemami certyfikacyjnymi, DGNB stosuje podejście ważone, w którym poszczególnym kryteriom przypisuje się różne wagi, odzwierciedlające ich istotność w konkretnym kontekście projektu. Dzięki temu możliwe jest osiągnięcie wysokich wyników nawet przy ograniczonym budżecie, jeżeli decyzje projektowe będą trafnie komponować priorytety (segregator aktów prawnych).

Początkowe koszty budowy

W Polsce coraz większe znaczenie zyskuje również Passivhaus – standard niemiecki skupiony na ekstremalnej poprawie efektywności energetycznej budynków. Kluczowymi założeniami Passivhaus są rezygnacja z tradycyjnych systemów grzewczych na rzecz odzysku ciepła poprzez wentylację mechaniczną z odzyskiem, maksymalna szczelność przegród zewnętrznych oraz gruba warstwa izolacji termicznej.

Projekty certyfikowane jako Passivhaus muszą spełnić surowe kryteria dotyczące zapotrzebowania na ciepło grzewcze (nie przekraczające 15 kWh/m² rocznie) oraz dopuszczalnego zapotrzebowania na energię pierwotną. Choć początkowe koszty budowy takie jak wzmocnione izolacje mogą być nieco wyższe, to długoterminowe oszczędności operacyjne oraz wysoki komfort termiczny i akustyczny sprzyjają popularyzacji tej metody nawet w klimacie umiarkowanym, takim jak panujący w Polsce.

Projektanci i inwestorzy

W ostatnich latach pojawił się również system WELL Building Standard, skupiający się na dobrostanie użytkowników i jakości środowiska wewnętrznego. Certyfikacja WELL obejmuje cztery główne kategorie: powietrze, woda, odżywianie, światło oraz dodatkowe elementy związane z komfortem akustycznym i podejściem do zdrowia psychicznego. Projektanci i inwestorzy, którzy zdecydują się na zdobycie certyfikatu WELL, muszą wdrożyć rozwiązania monitorujące jakość powietrza, dbać o dostęp do czystej wody pitnej, optymalizować natężenie i temperaturę oświetlenia oraz zachęcać do aktywności fizycznej poprzez odpowiednie rozplanowanie przestrzeni. WELL doskonale współgra z innymi systemami, takimi jak LEED czy BREEAM, uzupełniając je o aspekt społeczno-zdrowotny (program egzamin ustny).

Na rynku międzynarodowym warto również wspomnieć o Green Star, australijskim systemie certyfikacji rozwijanym przez Green Building Council of Australia. Podobnie jak inne popularne standardy, Green Star ocenia konstrukcje i wnętrza obiektów komercyjnych, mieszkaniowych i użyteczności publicznej pod względem zużycia energii, wody, generowania odpadów oraz jakości środowiska wewnętrznego. Mimo że Green Star jest bardziej znany na południowej półkuli, jego adaptacje powstają również w Europie, dzięki czemu może być atrakcyjną alternatywą dla globalnych projektów realizowanych przez międzynarodowe koncerny deweloperskie.

Wykorzystanie zasobów naturalnych

W Europie Francuskie Stowarzyszenie High Environmental Quality (HQE) oferuje własny system certyfikacji, który skupia się na ocenie działań prośrodowiskowych w całym cyklu życia budynku. Wyróżniając się naciskiem na adaptację do lokalnych uwarunkowań klimatycznych i kulturowych, HQE poddaje analizie m.in. wykorzystanie zasobów naturalnych, strategie ochrony bioróżnorodności mieszkańców i odwiedzających, a także działania przeciwdziałające zanieczyszczeniom powietrza i hałasowi. Coraz częściej spotyka się realizacje w Polsce, które uzyskują certyfikat HQE dzięki profesjonalnym konsultacjom francuskich ekspertów i dopasowaniu wytycznych do warunków lokalnych (uprawnienia budowlane).

Warto także zwrócić uwagę na regionalne inicjatywy, których celem jest promowanie zielonych standardów w skali kraju. W Polsce działa Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego (PLGBC), które opracowało własny certyfikat Green Building PL. Ten dokument potwierdza nie tylko zgodność projektu z wymogami ekologicznymi, lecz także uwzględnia specyfikę polskiego prawa budowlanego oraz dostępność lokalnych materiałów i technologii. Uzyskanie takiego certyfikatu jest sygnałem dla rynku, że inwestor i wykonawcy działają w duchu odpowiedzialności społecznej oraz chęci minimalizowania negatywnych efektów działalności budowlanej.

Świadectwo energetyczne

Nie sposób nie wspomnieć o powszechnie wymaganym w Unii Europejskiej świadectwie charakterystyki energetycznej budynku, które w praktyce stanowi podstawowy dokument określający rzeczywiste zużycie energii na cele grzewcze, wentylacyjne i oświetleniowe. Choć nie jest to certyfikat ekologiczny w klasycznym tego słowa znaczeniu, jego rola w ocenie efektywności energetycznej budynku jest kluczowa. Świadectwo energetyczne powinno być sporządzone przez uprawnionego audytora i udostępnione nabywcy lub najemcy obiektu najpóźniej w chwili podpisania umowy deweloperskiej lub najmu. Posiadanie świadectwa o wysokiej klasie energetycznej (A lub B) zwiększa atrakcyjność oferty oraz ułatwia pozyskanie finansowania, na przykład w programach wspierających termomodernizację.

Z kolei w sektorze infrastruktury transportowej i drogowej wyróżnia się system CEEQUAL, który ocenia projekty inżynieryjne z perspektywy zrównoważonego rozwoju. Choć nie dotyczy typowo budynków mieszkalnych czy biurowych, warto o nim pamiętać przy realizacji wielkich projektów drogowych, mostowych czy kolejowych, gdzie dbałość o środowisko i społeczna odpowiedzialność inwestora odgrywają kluczową rolę.

Poszukiwanie odpowiedniego systemu certyfikacji

Poszukiwanie odpowiedniego systemu certyfikacji warto poprzedzić analizą charakterystyki projektu, dostępnego budżetu oraz długoterminowych korzyści ekonomicznych i wizerunkowych. Wdrożenie wymagań certyfikacyjnych od samego początku projektowania pozwala uniknąć kosztownych przeróbek i konieczności wymiany materiałów czy instalacji. Zarówno inwestorzy korporacyjni, jak i właściciele niewielkich budynków mieszkaniowych powinni zasięgnąć opinii doświadczonych konsultantów, którzy pomogą w opracowaniu wniosku certyfikacyjnego oraz przeprowadzą proces dokumentacji i audytu na każdym etapie realizacji (opinie o programie).

Podsumowując, certyfikaty ekologicznego budownictwa stanowią dziś nie tylko prestiżowy wyróżnik projektu, ale realną wartość dodaną przekładającą się na niższe koszty eksploatacji, podniesioną wartość rynkową nieruchomości oraz lepsze warunki życia i pracy dla użytkowników. Bez względu na to, czy celem jest zbudowanie pasywnego domu jednorodzinnego, biurowca klasy A+ czy kompleksu mieszkaniowego, wybór właściwego standardu – LEED, BREEAM, DGNB, Passivhaus czy systemów bardziej lokalnych – pozwoli osiągnąć wymierne korzyści środowiskowe, ekonomiczne i społeczne, wpisując projekt w globalny trend ku zrównoważonemu rozwojowi.