Budownictwo wodne

W poprzednim rozdziale sformułowano kilka uwag o właściwościach betonów hydrotechnicznych, wynikających z faktu stałego powiązania budowli ze środowiskiem wodnym (program uprawnienia budowlane na komputer). Jednakże podane tam uwagi nie wyczerpują bynajmniej całości zagadnienia, gdyż budownictwo wodne charakteryzuje się szeregiem dalszych osobliwych właściwości, odróżniających jego specyfikę od budownictwa lądowego; sprawia to, że problem betonów hydrotechnicznych musi być traktowany zupełnie swoiście i prowadzi niejednokrotnie do koncepcji, nie posiadających analogii w najbardziej rozpowszechnianych formach projektowania, budowy i eksploatacji budowli lądowych (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Pierwsza różnica polega na tym, że budowle hydrotechniczne są w znacznej większości wznoszone bezpośrednio w korytach cieków wodnych, przy czym we wszystkich fazach budowy musi istnieć swobodny przepływ wody. Wzgląd ten prowadzi zawsze do określonej koncepcji rozplanowania całości urządzeń i prowadzenia budowy w taki sposób, aby istniała gwarancja odprowadzenia wód bez obawy uszkodzenia elementów już wzniesionych. W konkretnych przypadkach teza ta prowadzi do rozwiązań projektowych, w których przewidzieć trzeba niekiedy przerywanie pewnych robót na dłuższy okres czasu - kilka miesięcy, czasem rok lub parę lat - przy zapewnieniu dostatecznej monolityczności powiązań konstrukcyjnych wykonywanych przy wznowieniu prac. Podobnie - ze względu na długotrwałość cykli roboczych - muszą być z góry zaplanowane przerwy zimowe i zaprojektowane szwy wiążące elementy betonowe wykonane w różnych sezonach (uprawnienia budowlane).

Druga podstawowa różnica leży w rozmiarach robót i wymiarach elementów. Gdy w budownictwie lądowym masywne konstrukcje betonowe spotyka się stosunkowo rzadko (ławy fundamentowe, filary i przyczółki mostowe itp.), zaś najczęstszą formę stosowania betonów przedstawiają ażurowe, lekkie konstrukcje żelbetowe, to w budownictwie wodnym jako podstawowy typ konstrukcji występują wielkie masywy betonowe, niezbrojone lub uzbrojone lekko, zaś konstrukcje żelbetowe - analogicznie do lądowych - stanowią w globalnej ilości betonów przeważnie tylko nieznaczny ułamek (program egzamin ustny).
Przy monolitycznych budowlach wodnych, rozciągających się na obszarach od kilkudziesięciu do kilkuset metrów, zachodzi oczywiście zawsze konieczność dzielenia ich szczelinami dylatacyjnymi na sekcje, przy czym podział ten wiąże się ściśle z przebiegiem wykonawstwa i nie może być trafnie zaprojektowany bez uwzględnienia wymagań płynących z koncepcji programu budowy (opinie o programie).

Odstępy szczelin dylatacyjnych

Odstępy szczelin dylatacyjnych ze względu na skurcz i odkształcenia termiczne nie powinny być zbyt wielkie. Zazwyczaj daje się je w granicach od 10 do 20 m, najczęściej ok. 15 m; przy tym nie należy zapominać, że układ ich musi być każdorazowo dopasowany do warunków fundamentowych obiektu, definiowanych zarówno rodzajem i mechanicznymi właściwościami podłoża, jak i konfiguracją terenu (segregator aktów prawnych).

Przy powierzchniach fundamentowych najczęściej płaskich i poziomych, lub zbliżonych do poziomu, wypada dawać szczeliny dylatacyjne w tych miejscach, gdzie występują uskoki fundamentu spowodowane różną głębokością posadowienia sąsiadujących elementów budowli. Sytuacja taka przy zaporach, lokowanych najchętniej w głęboko wciętych dolinach rzecznych, powstaje z reguły w partiach przyczółkowych na stromych zboczach dolin i tam często odstępy szczelin dylatacyjnych redukuje się do wymiaru 5 do 10 metrów.
Łączne ilości betonów wykonywanych na jednym placu budowy są w budownictwie wodnym znacznie większe niż w lądowym. Przykładowo wymienimy, że przeciętna śluza komorowa ma kubaturę od 10 do 15 tys. nP betonu, średniej wielkości jaz od 15 do 30 tys. nP, mała zapora do 100 tys. nP, średnia kilkaset tysięcy, zaś kubatury wielkich zapór liczą się już w milionach nP betonu.

Przy podziale całości obiektu dylatacjami na kilka, kilkanaście, a czasem kilkadziesiąt oddzielnych sekcji, objętości poszczególnych sekcji wynoszą zazwyczaj od paru do kilkunastu tysięcy nP, w wielkich zaporach nawet do kilkudziesięciu tysięcy nP.
Jest rzeczą zrozumiałą, że tak wielkie obiekty nie mogą być realizowane w trybie betonowania jednym ciągiem, czyli zachodzi konieczność dalszego podziału sekcji na mniejsze elementy, nazywane najczęściej blokami lub fazami wykonawstwa (promocja 3 w 1).

Granice między sekcjami, najczęściej pionowe i płaskie, mają charakter dylatacji; analogiczne robocze szwy między blokami (fazami) częściowo tylko występują w płaszczyznach pionowych, zaś większość ich ma układ poziomy, czasem z zagłębieniami, występami lub z lekkim pochyleniem.