Cechy fizyko-chemiczne

Należą tu: nasiąkliwość wagowa, odporność na zamrażanie, ciężar objętościowy, nasiąkliwość objętościowa, stopień nasycenia, możliwość pojawienia się wykwitów i uszkodzeń wskutek przemieszczania rozpuszczalnych soli, możliwość pękania w związku z ewentualną obecnością marglu, przewodność cieplna, ciepło właściwe (uprawnienia budowlane).

W PN/B-12001 rozpatrywane są tylko dwie pierwsze cechy. Nasiąkliwość wagową bada się, jak następuje (program na telefon).

Cegły w ilości podanej w PN/B-12001 suszy się w temperaturze 110°C do stałego ciężaru, waży z dokładnością do 1 g, umieszcza w pozycji na rąb wozówką na szklanych podstawach w skrzyni z materiału nie ulegającego korozji i zalewa wodą do połowy wysokości: po dwóch godzinach dolewa się wody do 3/* wysokości cegieł, zaś po upływie dalszych 2 godzin — aż do całkowitego ich pokrycia (program na komputer).

Po ustaleniu się ciężaru cegły nasiąkliwość każdej cegły określa się jako stosunek przyrostu ciężaru do ciężaru w stanie suchym.

Cegły w ilości podanej w PN/B-12001 obmywa się w wodzie, usuwając zewnętrzne zanieczyszczenia ostrą szczotką, następnie nasyca się całkowicie wodą jak przy opisanym powyżej badaniu na nasiąkliwość i zamraża w ciągu 4 godzin w temperaturze —15°C, poddając potem czterogodzinnemu odmrożeniu przez zanurzenie w naczyniu z czystą wodą o temperaturze pokojowej.

Zamrażanie i odmrażanie powtarza się 20 razy dla gat. I i 15 razy dla gat. II, w tym samym naczyniu i w tej samej wodzie. Wynik uznaje się za dodatni, jeśli po skończonym badaniu w naczyniu nie pozostaje widoczny osad z odprysków cegły (program egzamin ustny).

Działanie mrozu

Cegły powinny być odporne na działanie mrozu w takich warunkach, w jakich mają się znajdować w budowli. Badaniu na zamrażanie podlegają przeważnie tylko cegły przeznaczone do licowania powierzchni zewnętrznych budynku (opinie o programie). Ciężar objętościowy bada się, stosując sposoby przytoczone w rozdziale 2. Wynosi on przy kilku procentach wilgotności dla klinkieru i pół- klinkieru około 2 T/m3, dla cegieł pozostałych klas od 1,6 do 1,9 T/m3.

Cegły ręczne mają najniższy ciężar objętościowy, zaś cegły formowane na prasach pod ciśnieniem — największy. Przeciętny ciężar cegły wynosi dla wymiarów 25 X 12 X 6,5 cm — 3,6 kG, dla wymiarów 27 X 13 X 6 cm — 3,8 kG. Nasiąkliwość objętościowa może być obliczona po przeprowadzeniu badania nasiąkliwości wagowej jako stosunek przyrostu ciężaru po nasyceniu całkowitym wodą do objętości zajmowanej przez cegłę.

Stopień nasycenia bada się jak dla kamieni jako stosunek, gdzie ft max n0 jest nasiąkliwością objętościową zwykłą, nmax zaś nasiąkliwością otrzymaną przez nasycenie cegły przez 4 godziny w gotującej się wodzie. Gdy stopień nasycenia jest duży, np. powyżej 0,8-r-0,85, cegła może ulegać zniszczeniu w czasie mrozu (segregator aktów prawnych).

Możliwość pojawienia się wykwitów i uszkodzeń wskutek przemieszczenia rozpuszczalnych soli. Badania przeprowadza się jak następuje. Po starannym obmieceniu cegły suchą i miękką szczoteczką ustawia się ią ,,na stojąco” w naczyniu szklanym z wodą destylowaną, utrzymując stały jej poziom 15 mm (np. za pomocą odwróconej butelki z wodą. której wylot znajduje się stale na żądanej wysokości).

Próba przeprowadzana jest w ciągu 5 dni przy temperaturze pokojowej w miejscu możliwie suchym (w celu ułatwienia odparowania wody z cegły). Po tym czasie wyjmuje się cegłę i suszy w suszarce przy 110°C przez co najmniej 18 godzin, a następnie obserwuje się stan osadu na powierzchni porównując wygląd cegły badanej z cegłą nie poddaną próbie (promocja 3 w 1).