Część ruchoma budowli piętrzącej

Wypór pod budowlami posadowionymi na podłożu skalistym. W skalistym podłożu fundamentowym ruch wody filtracyjnej odbywa się w zasadzie tylko szczelinami. W związku z tym niemożliwe jest dokładne określenie ani rzeczywistych wielkości wyporu, ani też powierzchni, na jakiej on działa. W obliczaniu stateczności można więc jedynie wykorzystać uproszczone metody rachunku, uwzględniające w określonym stopniu istniejące możliwości (program uprawnienia budowlane na komputer).

Część ruchoma budowli piętrzącej, zwana zamknięciem, umożliwia regulację przepływu wody przez stopień, przy utrzymaniu żądanego poziomu górnej wody. W wielu przypadkach, szczególnie na stopniach niskiego spadu, konstrukcja zamknięcia wywiera decydujący wpływ na konstrukcję całości budowli piętrzącej, gdyż część stała, zwykle betonowa, stanowi jedynie obudowę i fundament dla konstrukcji przyjętego typu zamknięcia i jego mechanizmów ruchu.
W obecnej chwili praktycznie jedynym materiałem konstrukcyjnym do budowy zamknięć jest stal. W ostatnich latach obok stali zaczynają pojawiać się stopy aluminiowe, jednakże dotąd nie znalazły one szerszego zastosowania i mają charakter eksperymentalny. Drewno, używane dawniej dość szeroko, obecnie służy jedynie jako materiał do budowy bardzo małych zamknięć głównie dla celów melioracyjnych. Natomiast tworzywa sztuczne, mimo dość licznych prób, nie zostały jeszcze wprowadzone na szerszą skalę (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Zależnie od rodzaju konstrukcji nośnej, sposobu oparcia i poruszania rozróżnia się zamknięcia zasuwowe, segmentowe, walcowe i klapowe.

Zamknięcia zasuwowe. Zamknięcia te, zwane pospolicie zasuwami, opierają się o wnęki w filarach i przyczółkach jazu. Poruszają się pionowo w górę (otwieranie) lub w dół (zamykanie). Głównym elementem nośnym są w nich poziome dźwigary powiązane za pomocą pionowych słupków; konstrukcja ta twarzy ruszt okryty od strony wody blachą opierzającą. Zasuwy stanowią najbardziej rozpowszechniony typ zamknięć, możliwy do zastosowania - dzięki różnorodności konstrukcji - w szerokich granicach rozpiętości, wysokości i spiętrzenia (uprawnienia budowlane).

Zasuwa wielodźwigarowa

Zasuwa wielodźwigarowa składa się z dowolnej liczby głównych belek poziomych, zwanych ryglami. Zwykle stosuje się rygle główne o jednakowych wymiarach tak rozmieszczone, aby przejmowały siły jednakowej wielkości w normalnym położeniu zasuwy (program egzamin ustny). Wielkość parcia, a więc i siły przypadającej na jeden dźwigar główny, zmienia się jednak w zależności od położenia zasuwy.

Dlatego też ten typ zasuw jest niechętnie stosowany jako zamknięcia jazowe, natomiast bardzo często wykorzystywany do spustów dennych, gdzie zmiana wielkości sił jest mało zależna od położenia zasuwy (opinie o programie). Zasuwa wielodźwigarowa okazuje się także bardzo korzystna w tych przypadkach, gdzie stosunek wysokości do rozpiętości zasuwy jest duży.
Jako zamknięcie jazowe najczęściej stosowana jest zasuwa dwudźwigarowa. Podstawowym elementem tej zasuwy są 2 dźwigary główne rozmieszczone tak, aby w normalnym położeniu zasuwy każdy z nich przejmował połowę całkowitego parcia wody. Przy mniejszych rozpiętościach zasuwy dźwigarami głównymi są najczęściej belki walcowane lub pełnościenne bolid blaszane. Przy rozpiętościach powyżej 15 m bardziej ekonomiczne są belki kratowe (segregator aktów prawnych).

Zasuwa dwudźwigarowa dzięki prostocie konstrukcji i jasnej postaci układu statycznie wyznaczalnego jest bardzo chętnie stosowana. Do najpoważniejszych wad tego typu konstrukcji należy jednak zaliczyć trudność w manipulowaniu zamknięciem. Regulacja przepływu może odbywać się bowiem jedynie przez podnoszenie zasuwy; powstają wtedy znaczne prędkości wody pod zasuwą, wywołując ssanie. Przy konieczności częściowego otwarcia przęsła korzystniejsze jest przepuszczanie wody ponad zasuwą.

Tego rodzaju możliwość jest szczególnie pożądana w warunkach naszego klimatu, gdzie zachodzi konieczność przepuszczania przez stopień kry lodowej; w przypadku zasuwy może to być zrealizowane jedynie przez całkowite podniesienie zasowy (promocja 3 w 1).