Dobór typu wentylatora

Do głównego przewietrzania kopalń używane są wentylatory dwóch typów: osiowe i promieniowe. Wentylatory osiowe prowadzą powietrze równolegle do osi wirnika pomiędzy dwiema osłonami. Wentylatory promieniowe zmieniają kierunek ruchu powietrza, przy czym oś wirnika ustawiona jest prostopadle do kierunku przepływu powietrza (program uprawnienia budowlane na komputer).
Dokładniejszą charakterystykę obu typów wentylatorów oraz główne kryteria doboru poszczególnych typów można znaleźć w pracach.

Dobór typu wentylatora i jego podstawowych parametrów (wydajności z wymaganą przepisami 10% rezerwą, wytworzonej depresji, mocy silnika i sprawności) należy do mechaniczno-energetycznej części projektu kopalni. Wykonuje się to w oparciu o górniczy projekt przewietrzania kopalni (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Z uwagi na duży wpływ doboru typu wentylatora na rozwiązanie budowlane, plan generalny i uciążliwość dla otoczenia, konieczny jest udział projektanta budowlanego w doborze urządzenia.
Niezależnie od tego dla kopalń gazowych plan generalny powinien przewidzieć niewystępowanie otwartego ognia w odległości 20 m od dyfuzora (wylotu) wentylatora. Tak więc w zasięgu 20 m nie może się znaleźć np. ani kotłownia, ani lokomotywa parowa, ani nawet stalowa konstrukcja wymagająca spawania.

Również ogrodzenie terenu kopalni nie może znajdować się bliżej dyfuzora, gdyż poza ogrodzeniem kopalnia nie może zapewnić bezpieczeństwa ogniowego (uprawnienia budowlane). Dyfuzor wentylatora osiowego umieszczony jest zwykle na końcu urządzenia, dyfuzor zaś wentylatorów promieniowych - wewnątrz obrysu planu zagospodarowania urządzenia wentylacyjnego. Możność zatem zapewnienia strefy ochronnej od otwartego ognia w zabudowanym terenie przemysłowym wpływa również na wybór typu wentylatora.
W zabudowanym terenie mieszkalnym ważnym czynnikiem doboru typu wentylatora jest ochrona mieszkańców przed hałasem.

Wyraźną przewagę ma w tym przypadku mniej hałaśliwy wentylator promieniowy (program egzamin ustny).
W stosowanych dotychczas w Polsce wentylatorach wydajność wynosiła od 2000 do ok. 15 000 m*/min, osiągana depresja od 100 do około 400 mm słupa wody, liczba obrotów na minutę od 300 do 900, a ciężar wentylatora bez silnika od 7500 do 35 000 kG.
Zestawienia szczegółowe można znaleźć w pracach (opinie o programie).

Prąd powietrza

W czasie rozwoju nowej kopalni należy liczyć się ze zmianą wymaganej wydajności i depresji wentylatora. Ustawienie wentylatora docelowego z ostatecznymi parametrami powoduje, że pracuje on przez szereg lat w strefie bardzo małej sprawności. Jest to związane z dość znacznymi stratami zużycia energii.
W celu uniknięcia tych strat należy stosować rozwiązania tymczasowe. Może to być albo prowizoryczny wentylator umieszczony obok końcowego na odgałęzieniu od ostatecznej lunety, albo - przy bardzo małych wymiarach - ustawiony na stropie lunety mającym tymczasowy otwór (segregator aktów prawnych).

Może też być stosowany wentylator ostateczny z tymczasowym wirnikiem lub silnikiem o mniejszych obrotach.
Prąd powietrza kierowany jest do poszczególnych wentylatorów za pomocą zasuw lub klap obrotowych. Dawniej stosowane zasuwy opuszczane pionowo są obecnie coraz szerzej zastępowane przez klapy obracające się wokół osi pionowej ułożyskowanej w odpowiednich wnękach dna i stropu kanału.
Klapy te o wiele szybciej zmieniają kierunek prądu powietrza niż zasuwy, a niezawodność ich działania (zapobieganie nieprawidłowemu uchyleniu) zapewniona jest przez hamujące działanie silników napędowych obrotu klap (promocja 3 w 1).

Niezależnie od tego, znacznie łatwiej jest uszczelnić wał klapy niż szczelinę zasuwy, nie mówiąc o lepszej pracy kanału z nie przeciętą płytą górną.
Blaszane klapy powinny być wypełnione wełną żużlową lub watą szklaną dla stłumienia dźwięków słyszalnych powstałych przy zasysaniu powietrza poprzez żaluzje przy rewersji (dla wentylatorów osiowych).