Dynamiczny wzlot

Motywem przewodnim zewnętrznej architektury Pałacu, tym co w największym stopniu stanowi o indywidualności jego obrazu, jest mocny zrąb centralnej wieży wystrzelający pionami filarów już sponad wysokości centralnego portyku. Powyżej wieżyczek bocznych zrąb ten wznosi się wzwyż jeszcze o 65 m, wolny na tym odcinku od jakichkolwiek przesłaniających go lub komplikujących elementów, by wreszcie dojść do swej pełnej wysokości 135 m (program uprawnienia budowlane na komputer).

Zdecydowana przewaga masy tej bryły nad wszystkimi pozostałymi elementami układu, jej dynamiczny wzlot, lakonizm struktury, opierającej się na kwadratowym rzucie (41 m X 41 m) o ostro zarysowanych narożnikach - wszystko to czyni ją bezsporną dominantą całej kompozycji. Sam wybór tego motywu przewodniego wpłynął być może decydująco na charakter architektury Pałacu zbliżając jego formę do kolorytu polskich kompozycji wieżowych (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Istotnie, charakterystyczną cechą tych kompozycji - powstałą zresztą na gruncie symbiozy gotyckich zrębów z renesansowymi i barokowymi hełmami - był lakonizm i zwartość podstawowej bryły budowli, nad którą wznosiło się często przeażurowane i bogate w swej formie zwieńczenie (uprawnienia budowlane). Dominujący walor pionowy lakonicznego zrębu podkreślało niekiedy (zwłaszcza w kompozycjach gdańskich - wieża ratuszowa, wieża kościoła św. Katarzyny) kontrastowe przewężenie sylwety wieży ponad zrębem; w ten sposób uwypuklano fakt, że właściwy masyw budowli kończył się w tym miejscu, dalsza zaś część stanowiła jedynie lekką formę dekoracyjną. Ostre przejście sylwetowe rozwiązywano przy tym poprzez aktywizację zwieńczeń narożników budowli, które w sylwecie całości towarzyszyły zwieńczeniu centralnemu (program egzamin ustny).

Motyw przewodni

Te tradycyjne zasady wyzyskane zostały w architekturze Pałacu w powiązaniu ze współczesnymi elementami nowego typu budowli. Tak więc dążność do nadania układowi wieżowca znacznych, dogodnych w eksploatacji powierzchni rzutów, a dzięki temu i szeroko rozsiadłej sylwety odróżniającej go zarówno od starych campanill, jak i od amerykańskich drapaczy oraz konieczność bezpośredniego oświetlenia użytkowych wnętrz gmachu - wszystko to uwarunkowało bogatą plastykę bryły. Została ona ujęta w motyw charakterystyczny dla tego typu budowli w ogóle - w system wieżyczek bocznych powiązanych z bryłą centralną (opinie o programie).

Konkretne jednak ustosunkowanie kompozycyjne i proporcjonalne części głównej i masywów drugorzędnych przeprowadzono tak, by uwypuklić dominowanie motywu przewodniego - lakonicznego zrębu centralnej wieżycy. Porównajmy układ Pałacu chociażby z wieżowcem na placu Smoleńskim w Moskwie, w którego strukturze również odnajdujemy system czterech wieżyczek towarzyszących centralnej bryle. O ile jednak w wieżowcu moskiewskim wieże boczne osiągają wysokość ³/₄ wysokości zrębu bryły głównej stając się w układzie kompozycyjnym niemal jej równorzędnymi partnerami, o tyle w Pałacu Kultury i Nauki cztery wieżyczki ledwo przekraczają połowę wysokości masywu centralnego (segregator aktów prawnych).

W wieżowcu na placu Smoleńskim wieże boczne odstawione od bryły głównej i wyposażone w bardzo aktywne zwieńczenia odgrywają samodzielną rolę sylwetową. Motyw przewodni powtarzającego się parokrotnie czterowieżowego zwieńczenia w nich właśnie dochodzi do najpełniejszego wyrazu znajdując jedynie echo w układzie bryły centralnej, w rozczłonkowanych i zaakcentowanych sylwetowo narożnikach. W Pałacu warszawskim dolne wieżyczki zostają wtopione w masyw wieżycy głównej i pozbawione samodzielnej roli sylwetowej (promocja 3 w 1).

Motyw przewodni wciela się tu w kształcie bezwzględnie dominującej bryły centralnej i znajduje oddźwięk w formach wieżyczek powtarzających lakoniczny, kwadratowy zarys rzutu i system lekkiego, przeażurowanego zwieńczenia. Nie jest rzeczą przypadku, że wieżyczki te już przy pierwszym przeglądzie projektu PKN w Warszawie zostały określone mianem „przypór". Istotnie - ich ustosunkowanie do bryły głównej budzi reminiscencje tych form tradycyjnych, charakterystycznych dla budownictwa polskiego.