Dźwignięcie potężnych brył wieżowców

W zestawieniu dwóch skał śródmieścia moskiewskiego panująca jest oczywiście skala nowych budowli. Kreml traci rolę dominanty sylwetowej miasta, rolę przekreśloną zresztą już poprzednio przez powszechny wzrost zabudowy szeregowej. Przyczyną tego zjawiska nic jest przy tym upośledzenie starego założenia w kompozycji centrum, lecz fakt ogromnego rozrastania się organizmu miejskiego, którego nie jest już w stanie opanować plastycznie zabytkowy układ kremlowski (program uprawnienia budowlane na komputer). W uwielokrotnionym przestrzennie zespole centrum moskiewskiego Kreml zachowuje jednak i wzbogaca swe znaczenie jako jądro układu planistycznego określające i cementujące sytuację nowych dominant. Tak krystalizuje się kompozycja centrum Moskwy, w którym współistnieją dwie skale architektoniczne (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Dźwignięcie potężnych brył wieżowców w granicach moskiewskiego śródmieścia nie tylko nie przygniotło zabytków, lecz przeciwnie - podniosło ich znaczenie życiowe i urbanistyczne. Kreml i sobór Wasyla Błogosławionego podporządkowały się nowym dominantom Moskwy; bezsporny ten fakt nie oznacza jednak „pozbawienia ich warunków plastycznego istnienia (uprawnienia budowlane). Łącząc się widokowo z obszernymi placami i prospektami, z bryłami nowych budowli i popierając je architektonicznie, wieże, sobory i pałace kremlowskie jak gdyby same podciągają się do tonu i skali ich nowego otoczenia (program egzamin ustny).

Układ wieżowców

Kreml, plac Czerwony i grupa centralnych placów łączących się monumentalną aleją z placem Pałacu Rad, dalsze ogniwa tego systemu przestrzennego w kierunku północno-wschodnim - odcinki półpierścicnia kitajgorodzkiego oraz w kierunku południowo-zachodnim - nowa oś plac Dzierżyńskiego - Uniwersytet na Wzgórzach Leninowskich, najbliższe obwodnice i centralne odcinki magistral promienistych - przede wszystkim ulica Gorkiego, błękitna arteria miasta - rzeka Moskwa i kliny zielone cementujące śródmieście, układ wieżowców wytyczający rozszerzone założenie centrum i tworzący nową sylwetę centrum stolicy - wszystkie te składniki centrum Moskwy zawierają w swoim układzie rozliczne strony i rozwiązania problemu dziedzictwa ciągłości historycznej stanowi już sam fakt przyjęcia starej sieci ulicznej za punkt wyjścia przebudowy miasta oraz lokalizacji nowego centrum w centrum historycznym (opinie o programie).

Przebudowa placów centralnych doprowadziła do ukształtowania systemu przestrzennego łączącego je wjednolitym zespole z aleją i placem Pałacu Rad, a także z przestrzeniami Starego i Nowego placu, który to system otoczył najstarsze centrum kremlowsko- kitajgorodzkie, wykorzystując zabudowane dopiero w XIX wieku, a dawniej wolne tereny oddzielające niegdyś system wewnętrznych fortyfikacji miasta od jego późniejszych nawarstwień. Przekształcenie tych terenów o małowartościowcj zabudowie pozwoliło na założenie centralnej półobwodnicy placów - alei, biegnącej od Pałacu Rad placu Dzierżyńskiego, a dalej poprzez plac Nogina z powrotem nad rzekę (segregator aktów prawnych).

Dlatego też układ centralnych placów i prospektów nie osłabia, lecz wzmacnia rolę Kremla i starego centrum jako ośrodka nowych założeń. Osnowa historyczna centrum Moskwy ulega zresztą nie tylko rozszerzeniu; wykazuje ona nową, szczególną tendencję rozwojową na południowy-zachód, gdzie powstaje plac Pałacu Rad, a za nim wielkie założenie osiowe sięgające Wzgórz Leninowskich (promocja 3 w 1).

Terytorialny wzrost centrum Moskwy nie prowadził do łamania układu sieci ulicznej przyległych do centrum dzielnic, przeciwnie, odbywa się on na kanwie starego systemu urbanistycznego pociągając za sobą wielkomiejską przebudowę placów i magistral w granicach obwodnicy Ogrodowej, położone zaś na niej place dawnych bram miejskich przekształcając w uroczyste założenia wlotowe nowego śródmieścia. W kierunku południowo-zachodnim wielkie założenia śródmiejskie docierają aż do Wzgórz Leninowskich, do wieżowca Uniwersytetu Moskiewskiego.