Gliny turowskie

Odmiany bardziej wartościowe stwierdzono w pokładzie spągowym, w którym część surowca zawiera jednak wtrącenia pirytu w postaci gruzełków o średnicy do kilku cm, co wydatnie obniża możliwości bezpośredniego wykorzystania niektórych partii.
Gliny turowskie występujące w kilkudziesięciometrowym pokładzie węgla brunatnego były i są zbierane razem ze skałami nieużytecznymi, wśród których tworzą kilka warstw, oraz są wywożone na zwały (program uprawnienia budowlane na komputer).

Ponieważ mogłyby one jednak z pożytkiem być wykorzystane, a ilościowo stanowią pozycję poważną, wskazane jest znalezienie takiego rozwiązania przy dalszym opracowaniu sposobów odbudowy górniczej jednokierunkowo traktowanego złoża turowskiego, które by zapewniło eksploatację i wykorzystanie, oprócz węgla, również surowców ceramicznych.
W okolicy Bolesławca, dobrze znanego centrum ceramicznego wyrobionych tradycjach, znane są gliny ogniotrwałe w wielu miejscach (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Szczególnie wartościowy surowiec (glinka fajansowa) zalega w Czerwonej Wodzie warstwą o miąższości do 1 m. Ogniotrwałe gliny fajansowe oraz garncarskie, przeważnie należące do formacji kredowej, występują w miejscowościach: Zebrzydowa, Osiecznica, Chojnów, Czarna oraz w pobliżu Bolesławca, zalegając w różnych, na ogół nieznacznych ilościach, warstwami o miąższości 1-3 m na głębokości do kilkunastu metrów. W obszarze Niecki Strzegomskiej (Jaroszów, Rusko, Lusina, Górny Ujazd) posiadamy największe, znane nam obecnie pokłady glin ogniotrwałych trzeciorzędowych (mioceńskich) w przeważającej ilości bardzo plastycznych o ogniotrwałości zwykłej odpowiadającej s. P. 161-175 (1610-1750°C), spiekających się w zakresie temperatur 1200-1300°C (uprawnienia budowlane).
Miąższość tych złóż jest duża (do 20 i więcej metrów), a zasoby znaczne. W czasie eksploatacji wydobywane są oraz dostarczane odbiorcom odmiany glin charakteryzujące się różną ognio- trwałością zwykłą (np. G2-s. P. 173/175, G3 s. P. 171/173, G4-s. P. 169/171, G5-s. P. 167/169 oraz niższe gatunki), różnym składem chemicznym i różną plastycznością.

Na górnym Śląsku w okolicach Lublińca, Tarnowskich Gór
Gliwic znane są złoża glin ogniotrwałych jurajskich, dawniej eksploatowanych (program egzamin ustny). W Komprachcicach koło Opola chuda glina ogniotrwała była wydobywana oraz przerabiana dla celów ceglarskich.

Miejsca występowania glin

W okolicach Zawiercia - Będzina - Siewierza na ogół nieduże gniazda glin bardzo zróżnicowanych, nieregularnie poprzerastanych, znane są w szeregu punktach (Kierszula, Siemonia, Najdziszów, Łazy, Mięrzycice, Przeczyce, Turza). Były one do niedawna wydobywane i wykorzystywane dla produkcji ogniotrwałych wyrobów szamotowych.
Wybitnie zróżnicowanym glinom w tym obszarze towarzyszą glinki ,,boksytowe“, jednak w małych ilościach (program egzamin ustny).
W rejonie podkrakowskim (Alwernia, Grójec, Poręba, Mirów, Dulowa) występują gliny o niskiej ogniotrwałości zwykłej (s. P. 161-167) w pokładach o miąższości do 2 m na głębokości kilkunastu metrów.

Niektóre partie surowca z tych okolic są zanieczyszczone pirytem.
W obszarze Gór Świętokrzyskich, na północ od nich, w pasie długości ok. 100 km znane są liczne miejsca występowania glin ogniotrwałych różnego wieku geologicznego. Zalegają one bądź pod postacią pokładów zmiennej miąższości (na ogół 1-3 m), bądź też tworzą gniazda lub soczewki (segregator aktów prawnych). Jakość ich jest rozmaita. W jednych obszarach spotykamy złoża surowca jednolitego pod względem własności, w innych - nieregularne przerosty glin bardzo zróżnicowanych, które można wyróżnić na podstawie cech zewnętrznych (barwy, stopnia plastyczności), jednak ze względu na niewielkie zasoby poszczególnych odmian sortowanie często nie opłaca się.

W omawianym obszarze dobre gliny szamotowe są wydobywane w okolicach Opoczna: w Żarnowie, Mroczkowie i Roz wadach. W Żarnowie wartościowe gliny występują w dwóch poziomach, przy czym dolne zalegają warstwą o miąższości do 1 m na głębokości kilkunastu i więcej metrów i są szczególnie cenione z powodu korzystnych własności (promocja 3 w 1). W Mroczkowie i Rozwadach występują gliny (o niższej ogniotrwałości) w pokładzie ok. trzymetrowym, również na głębokości kilkunastu metrów, przy czym w niektórych punktach stwierdzono na głębokości kilkumetrowej pod nimi zaleganie gliny wyższego gatunku.