Grunty części środkowej trójkąta

Dodatkowym sprawdzianem stopnia spoistości jest próba rozmakania gruntu. W tym celu wkłada się wysuszoną bryłkę do wody, obserwując szybkość rozpadania się bryłki. Grunty o nieznacznej zawartości frakcji iłowej rozpadają się natychmiast, podczas gdy przy gruntach bardzo spoistych pierwsze oznaki rozpadu występują po kilku, kilkudziesięciu godzinach, a całkowity rozpad trwa wiele dni (program uprawnienia budowlane na komputer).

Podanym granicom zawartości frakcji iłowej odpowiadają na trójkącie Fereta (rys. 4) poziome linie, wydzielające grupy gruntów o jednakowej procentowej zawartości frakcji iłowej (o jednakowej spoistości). W każdej z tych grup mamy już tylko 3 rodzaje gruntu, którego ostateczną nazwę ustalimy na podstawie zawartości frakcji piaskowej najłatwiejszej od oznaczenia makroskopowo (,,na oko” bez użycia przyrządów laboratoryjnych) (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

W lewej części trójkąta mieszczą się grunty o dużej zawartości piasku; ziarnka piasku w tych gruntach widać gołym okiem, a przy rozcieraniu gruntu w wodzie wyczuwa się między palcami dużo ostrych ziaren. Grunty części środkowej trójkąta zawierają piasku niewiele i to o dużo drobniejszych ziarnach; poszczególne ziarna są tu prawie niewidoczne, przy rozcieraniu gruntu między palcami wyczuwa się jednak pojedyncze ostre ziarna (uprawnienia budowlane). W prawej części mieszczą się grunty, w których frakcji piaskowej zupełnie się nie wyczuwa. Tak więc po oznaczeniu spoistości i zawartości piasku możemy określić nazwę gruntu posługując się trójkątem Fereta.

Mało wilgotny pył przy rozcieraniu między palcami zachowuje się jak mąka kartoflana, a palce pokrywają się jasną mączką: w stanie wysuszonym roztarty pył przypomina cement.

1. Gliny i iły w stanie mało wilgotnym nie zostawiają na palcach mączki pyłowej.
2. Gliny morenowe (polodowcowe) zawierają okrągłe głaziki i ziarna żwirowe.
3. Grunty osadzone w wodzie: a) mają widoczne gołym okiem warstewki o różnym uziarnieniu i odmiennym zabarwieniu (np. iły warwowe - ciemne warstewki iłowe i jaśniejsze pyłowe) lub b) w gruntach jednorodnych po zgięciu bryłki i jej przełamaniu widoczne jest w przekroju równoległe uwarstwienie.
4. Grunty polodowcowe zawierają powyżej 5% węglanu wapnia (CaCO_:i) i burzą się po zalaniu kroplą kwasu solnego (stosuje się go w roztworze 10-20-procentowym) (program egzamin ustny).

Rozpoznanie rodzaju gruntów sypkich

Do makroskopowego określenia rodzaju gruntów sypkich oraz małospoistych gruntów żwirowych nie ma tak dokładnej metody, jak stosowana przy gruntach spoistych metoda wałeczkowania. Przy określaniu tych gruntów posługujemy się jedynie wzrokiem, a częste porównywanie własnych obserwacji z wynikami badań laboratoryjnych pozwoli osiągnąć po pewnym czasie znaczną biegłość (opinie o programie).

W żwirach ziarna o średnicy powyżej 2 mm stanowią więcej niż połowę ciężaru wszystkich cząstek gruntu. Jeżeli w żwirze znajduje się tak dużo frakcji iłowej, że grunt tworzy grudki, a przy rozcieraniu gruntu w wodzie wyczuwa się między palcami dużo ostrych ziaren, to nazywamy go żwirem gliniastym.

Piasek pylasty ma uziarnienie podobne do kaszki manny. Uprzednio nawilgocony tworzy po wyschnięciu małe, nietrwałe grudki. Po deszczu tworzy się na powierzchni piasku pylastego skorupka (segregator aktów prawnych).

O ile spoistość gruntu można sprawdzić za pomocą wałeczkowania nawet wtedy, gdy próbki podeschną, to konsystencję gruntu można oznaczać tylko natychmiast po wyjęciu gruntu z otworu. Dodawanie wody przed lub podczas badania jest bezwzględnie zakazane, ponieważ zmiana zawartości wody w gruncie zmienia jego konsystencję (patrz rozdział 1) i całe badanie traci sens.

Konsystencję gruntu oznaczamy na podstawie ilości wałeczkowań, które można wykonać z jednej grudki; liczymy tylko te wałeczkowania, w których wyniku otrzymaliśmy nieuszkodzone Grunty zależnie od spoistości wykazują różną konsystencję przy tej samej ilości wałeczkowań (promocja 3 w 1).