Koszt budowy

Dla uzmysłowienia sobie, jak bogaci musieli to być ludzie, przypomnijmy, że w czasie pobytu króla Władysława IV z dworem na Żuławach w 1636 r. mieszkańcy Steblewa wydatkowali na ten cel nie więcej niż tysiąc grzywien. Tu natomiast jeden pan młody, z pomocą chyba obu rodzin, wydal na całą imprezę około 7000 florenów łącznie z karą. Trudno oprzeć się wrażeniu, że w oczach otoczenia mogło to być wesele iście królewskie, skoro przetrwało ono w pamięci i zapiskach. Tenże pan młody przeniósł się z czasem do Gdańska i zmarł tu w połowie XVIII w. jako mieszczanin i dzierżawca folwarku w Grabinach (program uprawnienia budowlane na komputer).

Z pewnością nie wszystkie wesela mogły być aż tak okazałe. Może właśnie obawa przed karami powstrzymywała najbogatszych? Wszystko to przekonuje jednak chyba dostatecznie, że chłopi żuławscy byli grupą społeczną tylko z nazwy przypominającą chłopów choćby najbogatszych wsi kościelnych czy królewskich z innych regionów Polski (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Sieć szkół parafialnych była integralnie złączona z siecią parafii i kaplic żuławskich. Zasadniczy zrąb tej sieci istniał już w końcu XVI w. Powstawały jednak coraz to nowe szkoły również we wsiach bez kościołów parafialnych. Nowe budynki szkolne budowano z różnych inicjatyw. W Lędowie szkołę ufundował Antonius Florissen, właściciel wsi, przeznaczając w 1584 r. w testamencie swój dom na szkołę. We Wróblewie szkoła powstała w 1593 r. na gruncie Rady, ale koszt budowy ponieśli chyba mieszkańcy wsi. W następnym jednak roku starano się tam o wydzierżawienie domu wybudowanego na szkołę, z przeznaczeniem dochodu na potrzeby kaplicy (uprawnienia budowlane). Inicjatywa utworzenia tu szkoły załamała się więc - może z braku nauczyciela? Nowe szkoły powstawały również w XVII w. Było tak w Trutnowach, gdzie w 1642 r. powstał budynek z funduszów rady parafialnej i w Krzywym Kole, gdzie w 1614 r. wybudowano szkołę (program egzamin ustny).

Obsada personalna szkół

O ile powstanie nowej szkoły zależało od różnych inicjatyw, o tyle remonty i naprawy bieżące, czy odbudowa budynków spalonych , obciążała zawsze mieszkańców wsi lub całych parafii, jeśli były to parafie wielowioskowe. Zresztą całość kosztów utrzymania szkół i nauczycieli obciążała wszystkich mieszkańców, przy czym nadzór nad tym sprawowała rada parafialna i sołtys (opinie o programie).

Obsada personalna szkół należała jednak do kompetencji burmistrza. Próbowali się mieszać do tego nieraz sołtysi, jak na przykład w 1636 r. w Lędowie, ale szybko poinformowano ich, że sprawy szkół i kościołów nie leżą w ich kompetencji. Nauczycieli brakowało jednak i były okresy, kiedy szkoły nie były obsadzane. Dzieci ze wsi bez szkół i nauczycieli dochodzić musiały do szkół sąsiednich, jak to było na przykład w Mi- łocinie. Niektórzy jednak, może bogatsi gospodarze, zatrudniali w swych domostwach studentów, chyba Gimnazjum Gdańskiego, jako preceptorów swoich dzieci. Nie rozwinęło się to na szeroką skalę, zwłaszcza gdy we wsi pojawiał się znowu nauczyciel (segregator aktów prawnych).

Trudności ze znalezieniem kandydatów na nauczycieli w ośrodkach niekościelnych płynęły stąd, że nie znajdowali oni tam możliwości dodatkowych zarobków, jakie mieli ich koledzy z ośrodków kościelnych, gdzie nauczyciele pełnili takie funkcje, jak: zakrystianów, dzwonników, a szczególnie organistów, z czym wiązały się dodatkowe dochody, i gdzie łatwiej mogli korzystać z ziemi kościelnej. Nauczyciele organiści znajdowali czasem możliwości grywania po domach na weselach i chrztach. Zasadniczym i stałym dochodem była jednak opłata za naukę dzieci, którą cała wieś wypłacała im kwartalnie, stąd też nazwa tego wynagrodzenia - Quartal (promocja 3 w 1). Mieszkali nieraz w domach należących do kościoła, ale wieś zobowiązana była przywozić im opał.