Krzywe koło

O ile mieszkańcy Friewalde, mieli około 15 koni na gospodarstwo, to mieszkańcy Krzywego Koła osiągali ponad 50 koni na gospodarstwo. W tej sytuacji mieszkańcy Friewalde domagali się podziału pastwiska na poszczególne gospodarstwa, proporcjonalnie do posiadanej ziemi, i spowodowali przeprowadzenie takiego podziału. Prócz Krzywego Koła również inne wsie, jak Koszwały i Steblewo, przeprowadziły podział pastwisk pomiędzy gospodarzy (program uprawnienia budowlane na komputer). Podział ten pociągał jednak za sobą zwiększenie niebezpieczeństwa wchodzenia bydła w szkodę sąsiadom. W takiej sytuacji przewidziano zajęcie bydła i pobieranie kar aż 5 grzywien. Niewykupienie bydła w ciągu trzech dni grozić mogło przepadkiem zajętych sztuk i sprzedażą ich w Gdańsku na targu (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Pieniądze za to uzyskane szły na pokrycie szkody i karę, a ewentualna nadwyżka miała być odprowadzana na dobro szpitala dla ubogich w Gdańsku. Podział pastwisk pomiędzy gospodarzami we wsi zmuszał też użytkowników do otaczania ich płotami, z obawy przed wejściem zwierząt w szkodę, gdyż kary, jak widzieliśmy, były dotkliwe. Ogradzanie płotami stosowano również na ugorach wiejskich wypasanych dotąd wspólnie (uprawnienia budowlane). Poszukując nowych źródeł paszy dla koni i bydła, mieszkańcy Żuław wkraczali na tereny przylegające do wałów, czy też leżące poza wałami (Bausenteich). Wsie sąsiadujące bezpośrednio z wałami wiślanymi, takie jak Steblewo czy Giemlice, traktowały pięcioprętowe strefy (tzw. Freiheit) przylegające do wałów wiślanych oraz same wały jako swoje własne pastwiska (program egzamin ustny).

Właściciele gospodarstwa

Powodowało to jednak sprzeciw przysiężnych wałowych, którzy dbali o to, aby te właśnie skrawki pastwisk były, zgodnie z tradycją, rezerwą paszową dla koni tych, którzy w różnym czasie pracowali nad naprawą i umocnieniem wałów wiślanych. Najwięcej sporów toczyli mieszkańcy Steblewa, którzy dodatkowo korzystali z wałów wiślanych, przepędzając swoje konie i bydło na pastwiska w pobliżu Czatków (opinie o programie). W końcu przysiężni uzyskali nawet zastrzeżenie, że do prac na walach wolno było przyjeżdżać z pojedynczym zaprzęgiem. Najwidoczniej chłopi traktowali te prace obowiązkowe jako dobrą okazję do wypuszczenia na pastwisko przy wale wszystkich swoich koni. Hodowla bydła rozwijana była z pewnością również przez poszczególnych chłopów specjalizujących się właśnie w tej dziedzinie. Mamy informację, że w 1600 r. w Krzywym Kole gospodarzowi pięciowłókowego gospodarstwa padły jednorazowo 24 cielęta.

Spodziewać się można, że nie były to jego wszystkie cielęta, a w każdym razie nie całe jego bydło. Liczba ta wskazuje, że poszczególne fermy hodowlane dochodziły do dużych rozmiarów (segregator aktów prawnych). Bliskość Gdańska, dużego skupiska ludności nie produkującej w zasadzie żywności dla siebie i będącego dobrym rynkiem zbytu, dawała gwarancję opłacalności nastawienia gospodarstwa na hodowlę. Nie można również ignorować spożycia wewnętrznego samej wsi żuławskiej. Trzeba tu było często wykarmić dzieci z kilku małżeństw, rezydujące na gospodarstwie, jak również służbę i robotników sezonowych. Dochodzili do tego nieraz rodzice lub poprzedni właściciele gospodarstwa, rezydujący na dożywociu.

Właśnie umowy przewidujące dożywocie, określające też rodzaj i ilość poszczególnych produktów, jakie gospodarz zobowiązany był dostarczyć w wypadku zrezygnowania ze wspólnego stołu, wymieniają mięso wołowe i wieprzowe (promocja 3 w 1). Nie jest w tym wypadku ważne, że starzy ludzie zastrzegali konkretne ilości mięsa na swój osobny stół, lecz to, że mięso było normalnym składnikiem pożywienia chłopów żuławskich. W często ponawianych zakazach skupywania na Żuławach surowych skór, ubój bydła gospodarczym sposobem jest wymieniony jako główne źródło pochodzenia tego surowca.