Łupki bitumiczne

Na zakończenie podamy szczegóły dotyczące łupków bitumicznych / których niektóre odmiany (przepojone lopą naftową) mogą znaleźć zastosowanie w budownictwie drogowym. Charakterystykę karpackich łupków bitumicznych podamy według publikacji S. Pyjora i S. Z. Różyckiego (program uprawnienia budowlane na komputer).

Łupki bitumiczne tzw. serii menilitowej występują zwłaszcza we wschodniej części Karpat, miejsca ich wyjścia zajmują powierzchnię 800 m-; największe rozprzestrzenienie łupków, przy tym prawdopodobnie najsilniej bitumicznych i o największej ilości wkładek płonych, przypada na tzw. środkową depresję Karpacką. Obszar wyznaczają miejscowości: Żmigród Nowy, Iwonicz, Rymanów, Baligród, Ustrzyki Górne, Wola Michowa, Wisłok Wielki, Jaśliska, Ropianka, Żmigród Nowy (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Drugi teren występowania tych łupków leży między miejscowościami: Sanokiem, Brzozową, Czudzcem, Tyczynem, Dynowem, Birczą i granicą państwa. Seria łupków menilitowych, o przeciętnej miąższości 150 - 300 m, składa się głównie z łupków bezwapiennych z wkładkami piaskowców, łupków krzemionkowych i rogowców. Przeciętna zawartość wkładek piaskowcowych i innych wynosi 10-20%, wzrastając wskutek lokalnych do 60-70%; dane te odnoszą się do materiału częściowo zwietrzałego (uprawnienia budowlane).

W stanie świeżym łupki stanowią skałę zwartą i twardą, o przełamie muszlowym, o słabo wyrażonym uławiceniu. Przy wietrzeniu tracą stopniowo składniki bitumiczne, odbarwiają się; struktura ich podlega rozluźnieniu, przechodząc przez gruboławicową do „liściastej". Końcową łażę wietrzenia łupków menilitowych stanowią żółte gliny z licznymi płytkami krzemionkowymi (program egzamin ustny).

Seria łupków bitumicznych

W obrębie serii menilitowej niejednokrotnie spotykane są piaskowce przepojone ropą naftową (np. pod Gorlicami); łączna zawartość składników bitumicznych jest w nich względnie wysoka. Łupki bitumiczne omawianej serii mogą mieć znaczenie praktyczne w budownictwie (produkcja lekkich bloków budowlanych, papy bitumicznej, środków izolacyjnych oraz mas do budowy nawierzchni ulepszonych) (opinie o programie).

Łupki te występują w obrębie Karpat polskich w ilościach znacznie mniejszych niż łupki palne serii menilitowej; w środkowych Karpatach obszar ich wynosi zaledwie kilkadziesiąt km². Tworzą one jeden z poziomów dolnej kredy i przedstawiają duże różnice facjalne; są na ogół silnie ilaste, słabo bitumiczne, wyjątek stanowią tzw. łupki grybow- skie o poważniejszych ilościach związków bitumicznych.

Seria łupków bitumicznych dolnokredowych składa się ze zwartego kompleksu (1000-300 m miąższości) czarnych i ciemnoszarych łupków marglistych, przy tym wkładki niełupkowe nie przekraczają zwykle paru procent. Są nimi przeważnie ławice wielkich soczewkowatych konkrecji syderytyczno-wapiennych i nieliczne piaskowce. W stropie serii występuje parometrowa ławica ciemnych rogowców, oddzielająca ją od kompleksu tzw. szarej kredy (segregator aktów prawnych).

W stanie świeżym łupki dolnokredowe tworzą zwąrtą skałę o przełamie muszlowym, rozsypującą się przy wietrzeniu na płytki; pod względem chemicznym różnią się od łupków serii menilitowej znacznie mniejszą zawartością krzemionki, większą wapnistością (20-^30% CaCO_;!) i brakiem śladów łusek rybich; na wychodniach częste są źródełka siarczane.

Zawartość bitumów wynosi średnio 7%, przy tym obok substancji bitumicznych występuje pył węglowy. Zasięg partii przesyconych ropą jest mniejszy niż w serii menilitowej. Z punktu widzenia możliwości ekstrakcji bitumów łupki serii menilitowej przedstawiają się bardziej korzystnie, natomiast pod względem zawartości składników nieorganicznych (AloO.j, CaO) łupki grybowskie zbliżają się do składu mieszaniny, z której produkowane są lekkie betony (promocja 3 w 1).

Materiały stosowane do budowy dróg podzielić można na dwie zasadnicze grupy:

• materiały brukowe stosowane jako kostka brukowa, wszelkiego rodzaju brukowiec, krawężniki drogowe oraz kamienie stosowane do budowy fundamentów dróg zwykłych lub ulepszonych (tzw. wykładki);
• kruszywo łamane zwykłe i granulowane oraz kruszywo naturalne (żwiry i piaski) do budowy zwykłych nawierzchni tłuczniowych żwirowych oraz nawierzchni nowoczesnych betonowych i bitumicznych.