Maksymalistyczne pojmowanie inteligencji

Na rolę tego rodzaju bodźców w inteligentnym postępowaniu zwróciliśmy uwagę na początku, gdy była mowa o luźnym i o maksymalistycznym pojmowaniu inteligencji. W tym pierwszym pomija się sprawę bodźców, a poziom inteligencji ocenia się po samym wyniku, nie bacząc, czy autor wyniku podjął problem sam z siebie, czy też miał go zadany z zewnątrz (jak wtedy gdy człowiek zadaje pytanie komputerowi). Maksymalistyczne pojmowanie inteligencji wymaga, by zawierała się w niej także zdolność do samodzielnego stawiania pytań. W tej zaś materii trzeba się zgodzić ze zdaniem Peirce’a, że bez stymulowania przez stan wątpliwości nie byłoby starań o uformowanie sądu, czyli o rozwiązanie problemu (program uprawnienia budowlane na komputer).

Jeśli tak się rzeczy mają, to twórca sztucznej inteligencji staje przed zadaniem, by skonstruować zdolność nie tylko do wątpienia, ale i do przeżywania owego niepokoju; w takim zaś przeżywaniu są zaangażowane fizjologiczne procesy analogowe, jak wydzielanie hormonów, ciśnienie krwi, napięcie mięśni - słowem, „ciało i krew” (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Słowo „inteligencja” pochodzi od łacińskiego intelligo, co znaczy „pojmuję”. Naturę pojmowania trafnie tłumaczy św. Augustyn etymologią (inter-lego), wskazującą na dokonywanie wyboru między opcjami. Powstaje więc znowu problem motywacji, tym razem jako wartościowania decydującego o wyborze któregoś z rozwiązań (uprawnienia budowlane). Oczywiście, istnieją w tej materii kryteria natury logicznej, ale nie są one jedynym przewodnikiem.

Urządzenia mechaniczne

Drugiego przewodnika nazwijmy od razu po imieniu, nie bacząc na zgorszenie pedantów wychowanych na moralistyce pozytywizmu. Ma on na imię POEZJA. Tego pojęcia - w refleksji nad motywami teorii naukowych - używali najwybitniejsi: od znakomitego chemika Justusa von Liebiga (z połowy XIX wieku), poprzez Poincarego, Einsteina, Heisenberga i innych, po wybitnego polskiego logika Jana Łukasiewicza. Dobrym przygotowaniem do tej paradoksalnej prawdy jest analiza dana przez biegłego w naukach ścisłych poetę Paula Valery (program egzamin ustny).

W pierwszej z tych rzeczy, w kombinatoryce, komputer niepomiernie przewyższa człowiek, ale druga jest mu z gruntu obca. Oto. co pisze o motywacji wyborów wielki matematyk Henri Poincare. Werner Heisenberg wyznaje w pewnym wywiadzie, używając słowa „poezja”, że takie były motywy jego opowiedzenia się za szczególną teorią względności, co jego biograf komentuje słowami: „Twórcza konstrukcja myślowa jest dla badacza przyrody poezją. Młody Heisenberg musiał być bardzo podatny na poezję Einsteinowskiej teorii względności.” Na podsumowanie nadaje się pogląd Jana Łukasiewicza, że uczony dąży do syntezy, a jej stworzenie lub rozpoznanie wymaga myśli twórczej podobnej poetyckiemu natchnieniu (opinie o programie).

Aby takie doświadczenia i refleksje uczonych pomogły ustalić, jak się mają aksjologiczne kryteria wyboru teorii do kryteriów logicznych, trzeba by osobnego studium. Winno by ono odpowiedzieć na fundamentalne pytanie: czy te wartościowania podobne estetycznym mają wartość poznawczą. Nie jest to jednak zadaniem obecnych rozważań. Dla naszych celów wystarczy fakt, że do pełnego funkcjonowania inteligencji niezbędna jest owa sfera aksjologiczna, którą należałoby odtworzyć, wraz z jej emocjonalną ekspresją, w urządzeniu mającym dorównać inteligencji człowieka. Wątpliwe, żeby tym urządzeniem mogła być kostka krzemu (segregator aktów prawnych).

Admirał Picard: „Porucznik Riker udowodnił coś zaskakującego - że podporucznik Data jest maszyną. Przeczymy temu? Nie. To bez znaczenia. My też jesteśmy maszynami…” Tendencja do przedstawiania czy wyobrażania sobie człowieka poprzez obrazy i idee zapożyczone z najnowocześniejszych cudów technologicznych nie jest nowa (promocja 3 w 1). W siedemnastym wieku imponujące urządzenia mechaniczne, włącznie z zegarami, wchodziły do powszechnego użycia. Nie jest przypadkiem, że właśnie wtedy Descartes, Gassendi, Mersenne i Hobbes, a także wielu innych zaczęło myśleć o ludziach lub przynajmniej o ludzkich ciałach jako o maszynach. Zamiast ludzi Hobbes widział mechanizmy zegarowe!