Metoda naświetlania promieniami ultrafioletowymi

W celu uniknięcia pomyłek spowodowanych przypadkowymi powierzchniowymi zanieczyszczeniami należy badać świeży przełom ziarn żużla (program uprawnienia budowlane na komputer).
Metoda naświetlania promieniami ultrafioletowymi podawana jest przez PN-63 B-06731, DIN 4301 i FNP 18-302.

Zasadniczą wadą metody jest subiektywność oceny, dużą zaletą prostota wykonania.
Norma radziecka GOST 9758-61 jak i „Zalecenia unifikacji metod badań kruszyw lekkich w ramach RWPG” zalecają jako obowiązującą metodę auto-klawizacji pod ciśnieniem 2 at n lub trzykrotne naparzanie niskoprężne. Zastrzeżenie budzić może jednak ich skuteczność w odniesieniu do rozpadu krzemianowego (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Norma angielska BS 1047 : 1952 zaleca jako próbę kontrolną badanie mikroskopowe szlifów poddanych trawieniu 10°/o roztworem wodnym MgS04.
Badanie rozpadu żelazawego wykonywane jest w zasadzie jedną metodą, polega ona na poddaniu badanego żużla kąpieli wodnej. Żużel nie powinien się łuszczyć czy pękać, ani powodować zmian zabarwienia wody (uprawnienia budowlane). Sam czas pomiaru jest różny w zależności od normy. Według polskich norm wynosi do 7 dni moczenia w wodzie, wg norm radzieckich 28 dni, normy angielskie wymagają 14 dni, natomiast normy zachodnioniemieckie jak i francuskie zaledwie 2 dni. Wydaje się słusznym przypuszczać, że próba autoklawizacji czy naparzania, wymagana według GOST-9758-61 i zaleceń RWPG dla rozpadu krzemianowego, przede wszystkim wykrywać będzie rozpad żelazawy.

Jakość produkowanego obecnie w Polsce żużla kawałkowego jest raczej niska. Wytrzymałość kostkowa na ściskanie waha się w granicach 100-700 kG/cm2, dochodząc w sporadycznych przypadkach do 1500 kG/cm2. Ciężar nasypowy frakcji 20-40 mm - 950-1200 kG/m:!, ciężar nasypowy kruszywa o ciągłej krzywej uziarnienia (w’ stanie niezagęszczonym) 1100-1350 kG/m3, ciężar właściwy 2,9-3,1 G/cm:1, nasiąkliwość do 6% ciężarowo (program egzamin ustny). Wskaźnik rozkruszenia Z określony wg PN-63/B-06731 - 1,4-1,95.

Lupki spiekane

Zastosowanie procesu obróbki wysokotemperaturowej pozwala na otrzymanie szeregu pełnowartościowych kruszyw lekkich. Jednym z nich jest kru- szywo otrzymywane przez wypalanie łupków.
W Polsce w skali przemysłowej otrzymuje się kruszywo ze spiekania łupków przywęglowyeh znane pod nazwą handlową „kruszywa Knurów” (za granicą haydit, aglite, karagandit i inne) (opinie o programie).
Zakład w Knurowie spieka odpowiednio przekruszone i zgranulowane łupki na taśmie aglomeracyjnej. Jako paliwo wykorzystywane są zawarte w łupku zanieczyszczenia węglem w ilości średnio 12-18%.
W roku 1966 uruchomiono podobny zakład o większej wydajności w Bytomiu. W Polsce otrzymywanie kruszywa przez spiekanie łupków zostało opatentowane w 1952 r. przez Rusieckiego.

Lupki przywęglowe podczas obróbki termicznej pęcznieją w minimalnym stopniu. Otrzymywane ziarna kruszywa o zabarwieniu ciemnoszarym do brązowego są szorstkie o kształcie nieregularnym z dużą ilością otwartych porów i zagłębień.
Badania makro- i mikroskopowe szlifów wykazują, że mają one budowę niejednorodną. Przeciętna wielkość porów wynosi ok. 60fi. Drobne pory łącząc się często ze sobą tworzą całe kawerny o średnicach dochodzących do ok. 500jt. Między ziarnami zaobserwowano występowanie dwojakiego rodzaju porów, makropory o nieregularnych kształtach i wymiarach ok. 5X2 mm (a nawet i większe) oraz pory drobniejsze o kształtach zaokrąglonych i wymiarach średnio ok. 0,25 mm (segregator aktów prawnych).

W preparatach proszkowych stwierdzono występowanie nielicznych ziarn anizotropowych. Dotychczasowe obserwacje stwierdzają wysoką jednorodność kruszywa. Według wspomnianych autorów żużel kawałkowy, który spełnia przynajmniej jedną z nierówności, nie powinien zawierać ortokrzemianu wapnia nawet w najbardziej niekorzystnych warunkach krystalizacji. Również i norma angielska BS 1047 :1952 dla żużla wielkopiecowego kawałkowego wymaga spełnienia powyższych nierówności. W przypadkach wątpliwych wymagane jest jednakże wykonanie badań mikroskopowych przy stosowaniu trawienia szlifów 10°/o roztworem MgS04 (promocja 3 w 1).