Ograniczanie elementów współtworzących

Pieczołowicie wystudiowane, budowane z samych niemalże krągłych form, stanowiących wypadkową kształtu mięsistych owoców, są dziełami przemyślanymi, całkowicie dojrzałymi (program uprawnienia budowlane na komputer). Dowodzą przy tym walki Meli Muter o prawo do mówienia własnym głosem. Malarskie sytuacje „rozgrywane” pomiędzy poszczególnymi elementami kompozycji korespondują z banalnym, ale jasnym i bezpretensjonalnie przez nią wyłożonym credo: „W sztuce trzeba być małomównym, nie należy przedstawiać wszystkich szczegółów, a koncentrować się jedynie na rzeczach istotnych.”

Umiejętność koncentracji na rzeczach istotnych stanowi zaletę martwych natur, o których mowa była powyżej. I nie chodzi tu przecież o ilościowe ograniczanie elementów współtworzących przedstawienie, lecz jedynie o takie nimi „gospodarowanie”, aby od razu czytelna była konstrukcja całości. Temu służyć może podniesiony punkt widzenia (bardzo łubiany przez malarkę, często wykorzystywany także w pejzażach), świeżość i soczystość barw - jak na przykład w Martwej naturze z jabłkami z 1918 roku - z wyraźną dominantą kolorystyczną, prowadzenie pędzla ze swobodą, którą daje poczucie trafności podjętej decyzji (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

W efekcie niektóre martwe natury Meli Muter robią wrażenie czystych, klarownych; jest to malarstwo, które niczego nie udaje i niczego sobie nie uzurpuje - ot, parę owoców rozsypanych na stole, opromienionych blaskiem słońca górującego w południe… Wcześniejsze płótna unaoczniają jednak, że do tego celu wiodła droga żmudna i nieprosta, że mozół towarzyszył choćby odrzucaniu konturu czy „udźwięcznianiu” barwy (uprawnienia budowlane).

Wiedząc o tym, jak ważny był dla artystki wybór tematyki, wolno sądzić, iż owych przeobrażeń swojej sztuki dokonywała z ciężkim sercem, wiedziona być może bardziej jakąś zewnętrzną presją niż wewnętrzną potrzebą. Niewątpliwie utalentowana, wyczulona na kolor, najwięcej zdołała jednak artystycznie osiągnąć właśnie w martwych naturach, których swoisty atematyzm - ignorowanie ponurych stron rzeczywistości potocznej - był rodzajem antidotum, bo pozwalał opiewać urodę świata (program egzamin ustny).

Oddane realia

W latach 20 powstało więcej takich prac. Należą do nich na przykład sławiące urok i potęgę natury, uderzające jednoznaczną mocną budową Czerwone skały z Trayas (1921) i Platany z St-Tropez (ok. 1921). W ogóle wydaje się, że ten okres był najpłodniejszy w dzieła artystycznie dopowiedziane. Ale wkrótce pojawiły się w malarstwie olejnym Meli Muter symptomy załamania; zwiastowała je tęsknota do rodzajowości w nieco anachronicznym ujęciu: dbałość o drobiazgowo oddane realia, odmalowane na domiar złego przy użyciu, nieeksponowanej raczej w latach 20.. pełnej palety zszarzałych brązów. W tej konwencji utrzymane są niektóre pejzaże miejskie, jak Barki na kanale St-Martin w Paryżu (ok. 1922) czy Pejzaż z Collioure (ok. 1925) (opinie o programie).

Późniejszą twórczość malarki wystawa uwzględniała w niewielkim stopniu, toteż trudno na tej podstawie cokolwiek o niej powiedzieć. Nie pokazano prac z dwudziestolecia dzielącego lata 1945 i 1965, a przecież po powrocie z Awinionu (gdzie spędziła wojnę) do Paryża, pomiędzy 1948 a 1958 rokiem, Mela Muter miała we Francji liczne wystawy (retrospektywa stu dwudziestu dzieł odbyła się w Paryżu w roku 1953). Czy wtedy nie powstawały nowe obrazy? Bolesław Nawrocki wspomina o chorobie oczu. która uniemożliwiła artystce pracę w latach 60., a także o tym. że po usunięciu katarakty powróciła ona na krótko do malowania, ale informacje te nie stanowią pełnej odpowiedzi na powyższe pytanie (segregator aktów prawnych).

Wciąż zatem nie bardzo można wydawać opinii o tej sztuce. Sformułowane tutaj uwagi są raczej intuicjami; rzeczywistość nie musi ich potwierdzić. Trudno jednak będzie chyba obalić twierdzenie, że malarstwo to, od samego niemal początku kształtowane we Francji, głównie w Paryżu, w nieformalnych (w sensie akademickim artystka uważana jest w ogóle za samouka) kontaktach z międzynarodową Ecole de Paris, należy bardziej do tego właśnie szerokiego obszaru sztuki europejskiej niż do sztuki polskiej (promocja 3 w 1).