Pośrednie doświadczenia życiowe

Aczkolwiek każda z wymienionych kategorii zawodowych znajdzie w pracy W. Czeczerdy interesujące dla siebie fragmenty, jednak lektura pozostawi pewien niedosyt. Niedosyt ten nie będzie tutaj wynikiem koncentracji autorki w wybranych przez nią zagadnieniach warunków mieszkaniowych czy deklarowanych życzeń dotyczących pożądanego mieszkania. Chodzi raczej o to, że praca nie daje spodziewanej odpowiedzi na wymienione powyżej pytania, zawarte w sprecyzowanych celach badań. Można to zresztą zaliczyć na konto zalet książki, że pozostawiając niedosyt pobudza jednocześnie czytelnika do własnych refleksji, dla których bodźcem są zreferowane metody, materiały i wyniki (program uprawnienia budowlane na komputer).

Pierwszym zagadnieniem ogólniejszej natury, co do którego warto by na marginesie książki podjąć dyskusję, jest problem subiektywnych poglądów na tematy mieszkaniowe, niezależnie od tego czy wyrażonych w postaci deklarowanych a nie zaspokojonych potrzeb, czy też przyrostu ocen opartych o bezpośrednie czy pośrednie doświadczenia życiowe. Można by przede wszystkim zakwestionować „subiektywność” wyrażanych poglądów na tematy mieszkaniowe (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Raczej chodzi tutaj o stereotypowy ideał warunków mieszkaniowych, na ukształtowanie którego wpływają przecież obiektywne realne możliwości związane nie tylko ze społecznie określonym miejscem respondenta w społeczeństwie, ale także z historycznie rozumianym czasem i miejscem. Realizm tych stereotypowych „ideałów”, ukazujący się w świetle referowanych i innych badań, wyraźnie wskazuje, że nie mamy tutaj do czynienia z indywidualno-subiektywnym „widzi mi się”, ale z dążeniem do standardu, do którego nie bez pewnych obiektywnych trudności zmierza nasza polityka mieszkaniowa (uprawnienia budowlane).

Zbiór respondentów

I tutaj chciałoby się więcej wyczytać w tej książce na temat konfrontacji pożądanych standardów mieszkaniowych z aktualnymi możliwościami naszego budownictwa mieszkaniowego (program egzamin ustny). Oczywiście dokonane przez autorkę usystematyzowanie tych stereotypów, w zależności od społeczno-zawodowej przynależności respondentów, jest cenne dla realizatorów polityki mieszkaniowej, która przecież nie sprowadza się wyłącznie do samych inwestycji mieszkaniowych, ale też powinna wpływać na właściwe kształtowanie się indywidualnej i zbiorowej konsumpcji powiększających się zasobów mieszkaniowych.

Szkoda, że wartość uzyskanych w badaniach wyników osłabia nieco kilka mankamentów natury metodologicznej. Badany zbiór osób (wydaje się, że używany wpracy termin „populacja” nie jest chyba m. in. ze względu na poniższe zastrzeżenie właściwy) niepotrzebnie jest zróżnicowany cechami komplikującymi wyciąganie praktycznych wniosków. Czy użyteczne jest na przykład sprowadzanie do wspólnego mianownika wypowiedzi na temat ponoszenia ewentualnych kosztów związanych z instalacją ściennych szaf w nowym mieszkaniu osób starających się o mieszkanie i innych, dla których ten problem praktycznie aktualnie nie istnieje (opinie o programie).

Podobne zastrzeżenia rodzą się i w stosunku do innych pytań. Ograniczenie zbioru respondentów na przykład do starających się o mieszkanie pozwoliłoby na pełniejsze stwierdzenie, z jakich standardów mieszkaniowych ta kategoria korzysta, do jakich dąży i jakie ma szanse praktycznego ich osiągnięcia. Wyodrębniony na zasadzie tej czy innej wyraźnie określonej cechy zbiór respondentów można by wtedy nazwać populacją! (Oczywiście nie jest to jedyna możliwość) (segregator aktów prawnych). Chodzi jednak o to, żeby odpowiadający na ankietę w sprawach mieszkaniowych znajdowali się wobec problemów mieszkaniowych w sytuacji dającej się możliwie jednoznacznie zdefiniować. Wtedy nawet brak spełnionego warunku statystycznej reprezentatywności, co zresztą występuje w referowanych badaniach, nie osłabiałby tak znacznie wyników i wniosków.

Drugie zastrzeżenie dotyczy zastosowanej w badaniach zasady anonimowości odpowiedzi, którą autorka prezentuje jako metodologiczny walor badań. Zasada ta w tym przypadku na pewno wpłynęła na stosunkowo niski procent zwrotów rozdanych ankiet (promocja 3 w 1). W całości przytoczonego w aneksie kwestionariusza ankietowego nie występuje ani jedno pytanie, na które odpowiedź jeżeli zapewniono sobie przez odpowiednią propagandę badań w wymienionych środowiskach przychylność i poważny stosunek do ankiety mogłaby być krępująca dla respondenta.