Projektowanie robót remontowych

Odbudowa, przebudowa, rozbudowa, remont lub rozbiórka obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków lub usytuowanego na obszarze objętym ścisłą ochroną konserwatora zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania zezwolenia właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków (program uprawnienia budowlane na komputer).

Projektowanie robót remontowych w budynkach zabytkowych wymaga większego nakładu pracy niż projektowanie robót remontowych budynków zwykłych. Celem robót jest ochrona i zabezpieczenie obiektu, zachowanie jego zabytkowej formy i substancji, przy czym należy się starać o wydobycie i podkreślenie najcenniejszych walorów artystycznych. Dlatego studia, badania i analizy, a także dokumentacja projektowo-kosztorysowa są w odniesieniu do budynków zabytkowych obszerniejsze, bardziej wnikliwe i wymagające znajomości zagadnień z zakresu historii architektury, historii sztuki oraz technologii budownictwa. Ponadto wydaje się słuszne, aby projektowanie i realizacje robót remontowych powierzać ludziom o dużym zaangażowaniu zawodowym, którzy z pietyzmem będą dbać o powierzone im wartości (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 11 stycznia 1994 r. określa, że prace projektowe w specjalności architektonicznej i innych specjalnościach techniczno-budowlanych przy zabytkach nieruchomych mogą wykonywać osoby, które mają uprawnienia budowlane, określone właściwymi przepisami Prawa budowlanego, oraz wykażą się co najmniej czteroletnią praktyką budowlaną lub projektową przy zabytkach nieruchomych albo mają ukończone studia wyższe w zakresie konserwacji zabytków (uprawnienia budowlane).

Konserwator może uzależnić udzielenie zezwolenia na wykonanie prac konserwatorskich przy zabytkach nieruchomych od sporządzenia dla tego zabytku dokumentacji historycznej, inwentaryzacji pomiarowej i dokumentacji technicznej, przeprowadzenia prac archeologicznych, w tym dotyczących wystroju obiektu, jeżeli jest to niezbędne do ustalenia okoliczności mających znaczenie dla właściwego wykonania tych prac. Przez okoliczności te rozumie się w szczególności ujawnienie dawnej kompozycji założenia i układu budynków, form stylowych i architektonicznych, elementów konstrukcyjnych oraz innych szczegółów.

Analiza istniejącego stanu

Proces związany z projektowaniem robót remontowych i konserwatorskich w budynkach zabytkowych można podzielić na etapy.
a. W fazie prac przedprojektowych należy zgromadzić i przestudiować materiały źródłowe, historyczne i ikonograficzne dotyczące obiektu (program egzamin ustny).
b. Kolejną czynnością jest przeprowadzenie oględzin budynku na miejscu w celu stwierdzenia stanu faktycznego i przyczyn zaistniałych uszkodzeń. Wykonuje się ekspertyzy budowlane, w tym statyczno-wytrzymałościową i mykologiczną (podobnie jak w innych budynkach), a ponadto przeprowadza się badania mające na celu stwierdzenie, czy pierwotne rozwiązania i wartości artystyczne nie zostały zakryte przez późniejsze przemurowania, przemalowania lub otynkowania. W związku z tym wykonuje się odkrywki lub wykorzystuje metodę termowizyjną (opinie o programie).

Wykonywanie odkrywek może stanowić pewne zagrożenie istniejącej substancji zabytkowej; dlatego też nowoczesne, nie niszczące metody badań, są w budynkach zabytkowych szczególnie zalecane.
Na podstawie badań oraz pomiarów sporządza się inwentaryzację obiektu, obejmującą część opisową, rysunkową i fotograficzną. Rysunki inwentaryzacyjne rzutów’, przekrojów i elewacji wykonuje się w skali 1:50 (segregator aktów prawnych).

Kolejnym etapem prac jest analiza istniejącego stanu i konfrontacja wyników badań z danymi uzyskanymi na podstawie przestudiowania materiałów zgromadzonych w’ pierwszym etapie prac przedprojektowych, a następnie podjęcie trudnej decyzji, które elementy, niejednokrotnie nawarstwiające się w różnych okresach, należy zachować i wyeksponować, a z których zrezygnować. Decyzja ta jest niezmiernie ważna dla dalszych losów zabytku, toteż ostatecznie podejmuje ją właściwy na danym terenie konserwator zabytków, a nawet, w odniesieniu do obiektów o szczególnym znaczeniu - Ministerstwo Kultury i Sztuki.

Wykonanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej prac remontowych i konserwatorskich można rozpocząć po uzyskaniu od konserwatora wytycznych ogólnych. Najczęściej obiekty zabytkowe są po remoncie przystosowane do pełnienia nowych funkcji (promocja 3 w 1). Nie można jednak nadawać obiektom zabytkowym takich funkcji, które wymagałyby zmian naruszających charakterystyczne cechy bryły budynku, kompozycji elewacji, kształtu dachu, układu funkcjonalnego lub zmian zagospodarowania otoczenia.