Reprezentacyjne forum

Plac Stalina powstaje na terenach przeciętych dawniej kilkunastoma ulicami-wąwozami ujętymi w kilkadziesiąt zwartych bloków mieszczańskiej zabudowy, w której wnętrzu fałszywa świetność i polor świata dulszczyzny przeplatała się z bytem mieszkańców suteren i poddaszy, obywateli podwórzy-studni, wyrobników i rzemieślników, lumpenproletariatu i bezrobotnych. W latach 1943-1944 bezprzykładny akt faszystowskiego bestialstwa starł z powierzchni ziemi dzielnicę i setki tysięcy istnień ludzkich (program uprawnienia budowlane na komputer). Dziś na gruzach starego śródmieścia nowa Polska wznosi swe reprezentacyjne forum - wielkie jednorodne założenie pokrywające nieomal 50-hektarową przestrzeń zespołem zabudowań, parków, wnętrz placowych przeznaczonych do zaspokajania potrzeb bytowych, wypoczynkowych i kulturalnych człowieka.

Przyjrzyjmy się elementom programowym placu Stalina: Pałac Kultury i Nauki ze swymi salami teatralnymi, kinowymi, sportowymi, z pomieszczeniami wystawowymi, z wielką salą zgromadzeń, z instytucjami krzewienia wiedzy i sztuki; Prezydium Stołecznej Rady Narodowej wychodzące na plac wielkie domy mieszkalne, których obecność w tym rejonie znamionuje ścisłe zespolenie codziennego bytu człowieka z najbardziej uroczystymi momentami życia społecznego; wielkie hotele dla obywateli całego kraju przybywających do swej stolicy i zamieszkujących bezpośrednio w jej punkcie centralnym; parki u stóp wieżowca, wśród których dorośli znajdą miejsce na wypoczynek, a dzieci na codzienny spacer (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Demokratyzm, ludowość tego programu stanowią podłoże humanistycznej architektury placu Stalina, którego głównym elementem jest Pałac Kultury i Nauki (uprawnienia budowlane).

Właściwa i pełna ocena architektury Pałacu Kultury i Nauki możliwa jest dopiero po całkowitym zakończeniu budowy oraz poznaniu jego wartości użytkowo-programowych w toku dłuższego okresu użytkowania. Dlatego w poniższych uwagach dalekich od wyczerpania zagadnienia wypada ograniczyć się do analizy kilku momentów architektonicznych wyraźnie wyłaniających się już w układzie i obliczu budowli. Układ przestrzenny Pałacu Kultury i Nauki charakteryzuje ostro zarysowana koncepcja funkcjonalno-bryłowa, dążąca do jasności rozplanowania i ustosunkowania wzajemnego poszczególnych członów tego kompleksu (program egzamin ustny).

Kompleks sali kongresowej

Ciekawie i pomysłowo została przeprowadzona wewnętrzna konfiguracja gmachu. Aby podołać trudnemu zadaniu ujęcia niezwykle wielostronnego programu, zawierającego pięć zupełnie różnych elementów, autorzy projektu stworzyli jedną całość kompozycyjną gmachu z jednym wspólnym wejściem, przy jasnym wyodrębnieniu każdego z kompleksów. Tak więc w części wieżowej zostały umieszczone agendy Polskiej Akademii Nauk i innych instytucji naukowych; dwa boczne skrzydła zajmują pałac młodzieży (od strony ul. Świętokrzyskiej) i kompleks widowiskowy wraz z muzeum techniki (od strony Alei Jerozolimskich) (opinie o programie).

Kompleks sali kongresowej umieszczony został na głównej osi budynku, za jego częścią wysokościową. Wreszcie sale wystawowe zajęły węzłowe miejsce w pierwszych kondygnacjach części wieżowej, będąc jednocześnie wielkimi foyers dla sali kongresowej i łącząc wszystkie elementy układu (segregator aktów prawnych). W ten sposób każdy z elementów programowych ujęty został w odrębny układ bryłowy i wyposażony we własny system komunikacji wewnętrznej z samodzielnymi wejściami. Układy te wiążą się w całość za pośrednictwem centralnych wnętrz Pałacu leżących w dolnych kondygnacjach części wieżowej i włączanych w razie potrzeby do funkcjonowania tych czy innych zespołów programowych.

Wartości tej czystej i ciekawej koncepcji użytkowo-przestrzennej zostały osłabione przez szereg niedociągnięć w jej konkretyzacji, Należy tu podnieść przede wszystkim fakt stosunkowo dużej ilości pomieszczeń pozbawionych bezpośredniego światła naturalnego - tak w części wieżowej (w granicach wysokości „przypór"), jak i w 4 pawilonach bocznych (np. w skrzydle teatralnym). Hierarchiczność układu pomieszczeń w poszczególnych kompleksach przeprowadzona jest z różnym powodzeniem (promocja 3 w 1).