Sfera uczuciowa

Najważniejszą jej cechą jest więź między żywymi i umarłymi (obraz Matka z zabitym synem i wariacje tematu). Jej prosta emocjonalność wzmacnia formalne działanie obrazu. Ta więź trwa w geście czułości, w objęciu ramion, w pochyleniu głowy, w zbliżeniu i oddalaniu podobnym jak w życiu. Lecz jest tylko obrazem. Trwa w prezentacji ran i okaleczeń, w zawieszonym poza doczesnością uścisku dłoni małżonków i drodze ku śmierci, przed którą nie ma wybawienia. Tak jakby szli na spacer. Jest to więź przywołania i odzewu, więź wyobraźni i cielesności. Lecz jest tylko obrazem (program uprawnienia budowlane na komputer).

W kręgu Rozstrzelań obrazy tracą charakter reprezentacji. Jest to pełna chłodu i dystansu analiza form. Wyobraźnia Wróblewskiego jest okrutna, niemiłosierna, lecz nie bardziej okrutna i nie bardziej niemiłosierna niż fakty, które ilustruje. Sfera uczuciowa przeciwstawiona jest sferze rozumowej. Symbolika - autonomii form. Skrajne napięcie między reprezentacją a autonomizacją to duchowość Rozstrzelań. Są to obrazy, które „tracą duszę" (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Są znakiem dwoistości i demaskują proces wykorzenienia. Aby „wczuć się w tętno pracy mas ludowych” i zostać materialistą dialektycznym, Wróblewski musiał ten znak zerwać. Złożył zatem głośną prasową samokrytykę i zerwał go w obrazie Dwie mężatki, pierwszy raz opartym na prymitywnej dialektycznej pedagogice (uprawnienia budowlane).

Kilka lat później, w liście do żony, przedstawia siebie jako człowieka, który utracił zdolność wiary: „jedną tylko mam wiarę, absolutną i pewną, która daje mi odblask wewnętrznej pogody: po śmierci nie ma nic”. Jest skończony. Cena wykorzenienia - utrata zdolności wiary - jest tematem późnych prac Wróblewskiego (program egzamin ustny).

Przedstawia w nich siebie jako człowieka, który umarł za życia, jako trupa (obraz Zakochani z 1957 roku). Poszukuje jednak znaków wiary w życie pozadoczesne, utrwalonych w nagrobkach bogomiłów, w chrześcijańskiej symbolice śmierci. Zaczyna utrwalać rzeczywistość widzialną poprzez znaki (opinie o programie).

Poczucie utraty wartości dziedzicznych

Ona do niego tak przemawia, tak mu się samochcąc jawi, jako czysta niemal duchowość - i szybko zaczyna wymykać. Wszystko traci sens. Rozwidlają się ścieżki: z jednej strony katolicyzm, który go ukształtował i któremu wierna jest jego rodzina (donos na religijność matki znajduje się w pozytywnej opinii komórki partyjnej dotyczącej artysty), oraz jego własna przyrodzona wyobraźnia. Z drugiej strony resztki wiary w sensowność utopii oraz poczucie utraty wartości dziedzicznych, kryzysu wartości cywilizacyjnych i cynizmu życiowych wyborów. Z tych pozycji nie akceptuje odwilży w kulturze - dostrzega jej zakłamanie i ochoczy konformizm (segregator aktów prawnych).

Wróblewski odpowiada nam na pytanie, jaka jest wolność wykorzenienia. W tym samym liście pisze: „pasjonowała mnie myśl, że stanę się takim, jakim zechcę - a chciałem być nie związany nawet najmniejszym okruchem zobowiązania, jakie płynie stąd, że się jest dla kogoś potrzebnym”. „Zdradziłem swoje dzieciństwo nie ma go, nie pamiętam.”

Spróbujmy odzyskać tę ideę, wskazując na jej liczne obwarowania. To, co czasowe - odrzucimy do śmietnika. To, co ponadczasowe ożywimy. Nie będziemy kierować się uprzedzeniami do epoki ani twórcy pomysłu. To by nam przeszkodziło w rozgraniczeniu tego, co wspólne i indywidualne, tego, co wpłynęło, i tego, co wypłynęło. Czasem przecież bywa tak, że jakieś narzędzie nieużyteczne nikomu w jednych okolicznościach przyda się komuś innemu w drugich, zupełnie innych, o których tamten może nawet w ogóle nie pomyślał (promocja 3 w 1).

Anegdota: kilku moich przyjaciół wybrało się do kina na ostry film. Radziłem im, żeby tego, dla własnego dobra, nie robili. Film nakręcony był techniką videoclipu, a dwie godziny videoclipu są nie do wytrzymania. Gdy wrócili i wszedłem do kuchni, żeby się przywitać, siedzieli milczący wokół stołu. Wyglądali jak ludzie po ciężkim wysiłku fizycznym i psychicznym, a przecież poszli do kina na fajny film! Potem próbowali oceniać moralną wymowę filmu, ale dyskusja się nie kleiła - byli zbyt znużeni.