Sieć krystaliczna cyrkonu

Cyrkon krystalizuje w układzie tetragonalnym. Najczęściej tworzy kryształy słupkowe, zakończone ścianami podwójnych piramid tetragonalnych. Niekiedy zdarzają się bliźniaki kolankowate (program uprawnienia budowlane na komputer).
Sieć krystaliczna cyrkonu stanowi przykład struktury krzemianów wysypowych. Naroża komórki sieciowej i jej środek są obsadzone przez jony cyrkonu Zr4+. Każdy jon krzemu Si4+ jest otoczony czterema atomami tlenu; czworościany krzemo-tlenowe nie stykają się narożami, lecz tworzą oddzielne „wyspy”.

Własności fizyczne. Cyrkon ma łupliwość niewyraźną, równoległą do ścian słupa i piramid, przełam muszlowy, twardość
w skali Mohsa 7-8. Niektóre odmiany cyrkonu są kruche. Struktura cyrkonu jego wynosi 4,65-4,71 g/cm3. Połysk ma cyrkon szklisty, niekiedy diamentowy, na płaszczyznach przełamu tłusty. Z wyjątkiem odmian szlachetnych, które są przezroczyste do przeświecających, cyrkon jest mętny i nieprzezroczysty. Barwę ma rozmaitą, zwykle brunatną, brunatnoczerwonawą, rzadziej żółtą, szarą, zielonawą, niebieskawą lub bezbarwną. Barwa cyrkonu zależy od domieszek zelaza i innych pierwiastków (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Cyrkon jest minerałem podwójnie łamiącym światło. Jego współczynniki załamania światła są bardzo duże 1,985-1,993, nl0 - 1,925-1,931.

Podwójne załamanie światła wynosi 0,06, charakter optyczny dodatni. Dyspersja 0,08. Ponieważ na dużych przezroczystych kryształach cyrkonu podwójne załamanie światła jest bardzo silne, krawędzie między tylnymi ścianami wydają się podwójne. Normalne cyrkony są optycznie jednoosiowe i dodatnie; niektóre jednak kryształy mają anomalne własności optyczne i charakter ciał dwuosiowych (uprawnienia budowlane).
Własności cyrkonu bardzo się różnią, co spowodowało ich podział na 3 grupy:

1) cyrkony normalne, tj. o wysokim współczynniku załamania światła, zwane wysokimi,

2) cyrkony o niskim współczynniku załamania światła, czyli tzw. niskie,

3) cyrkony o własnościach pośrednich, zwane pośrednimi.
Cyrkony normalne mają własności optyczne takie jak podano wyżej. Tworzą one zwykle dobrze wykształcone kryształy (program egzamin ustny).

Cyrkony niskie nie mają wyraźnej formy krystalicznej. Podwójne załamania światła mają one bardzo słabe, a niekiedy są nawet izotropowe, a ich własności podobne są do własności ciał bezpostaciowych. Ich gęstość jest wyraźnie niższa i wynosi 3,9-4,4 g/cm3, twardość wynosi 6-6,5. Współczynniki załamania światła są również niższe: 1,78-1,84.

Zielone cejlońskie cyrkony

Zielone cejlońskie cyrkony niskie stanowiły przez dziesiątki lat zagadkę, którą dopiero w 1936 r. wyjaśniły rentgenograficzne badania Chudoby i Stackelberga. Okazało się, że wskutek wewnętrznego bombardowania cząstkami wydzielonymi przez zawarty
w tej odmianie cyrkonów uran następuje zanik ich prawidłowej budowy.
Cyrkony pośrednie mają gęstość 4,1-4,65 g/cm3. Ich współczynnik załamania światła wynosi prawie 1,85 (opinie o programie).

Przez podgrzewanie do temperatury 1450°C cyrkony niskie, stanowiące mieszaninę bezpostaciowych tlenków cyrkonu i krzemu (Zr02, Si02), a podobnie i cyrkony pośrednie, przyjmują budowę krystaliczną. Zwiększa się ich gęstość, współczynniki załamania światła i dwójłomność, zbliżając się do wartości charakterystycznych dla cyrkonów normalnych.
Występowanie. Cyrkon jest pospolitym składnikiem wielu skał magmowych, zwłaszcza sjenitów, tworząc w nich mikroskopowe wrostki. W postaci większych kryształów występuje w pegmatytach (Ural, Norwegia), nierzadki jest w piaskach (Cejlon, Australia, Brazylia) (segregator aktów prawnych).

W Polsce występuje na Dolnym Śląsku w postaci drobnych kryształów w próżniach granitu strzegomskiego oraz w pegmatytach granitowych w okolicach Jeleniej Góry, a także w tufach bazaltowych. Pospolity w piaskowcach i piaskach, w których niekiedy może lokalnie tworzyć większe skupienia, jak w piaskach nad brzegami Bałtyku.
Jasną, przezroczystą odmianą barwy żółtej, pomarańczowej, czerwonej i brunatnej jest hiacynt.

Biały cyrkon z Cejlonu (Matara), zwany diamentem Matara, jest kamieniem bezbarwnym lub lekko zabarwionym, który ulega odbarwieniu przez silne podgrzewanie. Również hiacynty ze Syjamu odbarwia się przez ogrzewanie w atmosferze utleniającej. Bezbarwne cyrkony są bardzo podobne do diamentów dzięki wysokim współczynnikom załamania światła. Najczęściej stosuje się szlify płaskościenne schodkowy i brylantowy (promocja 3 w 1).