Skały osadowe

Znaczenie skał osadowych jest bardzo istotne dla budownictwa i drogownictwa ze względu na ich ilości i obszar występowania. Polska jest krajem skał osadowych i dlatego zagadnienie ich rozpowszechnienia i właściwego użycia do celów budowlanych powinno być rozwiązane w najbliższej przyszłości (program uprawnienia budowlane na komputer). Spośród skał osadowych szczególnie duże znaczenie mają piaskowce i wapienie.
Prof. M. Kamieński tak charakteryzuje ich występowanie i własności.

Piaskowce występują przede wszystkim w trzech obszarach, a mianowicie w Karpatach Fliszowych, w Górach Świętokrzyskich i na Śląsku. Karpaty fliszowe zbudowane są ze skał osadowych o bardzo zmiennym wykształceniu. Są to głównie piaskowce, występujące na przemian z łupkami ilastymi i zlepieńcami, rzadziej marglami i podrzędnie wapieniami (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Piaskowce występują w różnej grubości ławicach, odznaczają się bardzo zmiennym uziarnieniem i różnego rodzaju spoiwem. Pod względem geologicznym utwory fliszu karpackiego odpowiadają formacji kredowej i starszego trzeciorzędu. W literaturze piaskowce karpackie znane są pod różnymi nazwami, zazwyczaj geograficznymi.

W formacji kredowej wydzielamy więc np. piaskowce grodziskie, ligockie, godulskie, istebniańskie, w trzeciorzędzie zaś mogą nas interesować piaskowce ciężkowickie, krośnińskie i magurskie (uprawnienia budowlane). Odrębny nieco charakter posiada flisz podhalański, rozciągający się między Tatrami a pasem skałek pienińskich, do którego należą piaskowce płytowe, używane obecnie w budownictwie Zakopanego. Piaskowce karpackie, zależnie od swych cech petrograficznych, szczególnie w zależności od jakości i ilości spoiwa, od wielkości ziarna i grubości warstw, znajdują zastosowanie jako kamień ciosowy bądź też jako materiał drogowy, zwłaszcza jako kamień łamany na podkład i tłuczeń.

Poziomy triasu

W Górach Świętokrzyskich i obszarach do nich przyległych mamy do czynienia z różnymi typami piaskowców, przynależnych do różnych formacji geologicznych. I tutaj również zaznaczają się duże różnice w obrębie piaskowców, polegające na różnym rodzaju spoiwa i zmiennej jego ilości, na różnej wielkości ziarna i zmiennym stanie zachowania skały, co powoduje w rezultacie odmienne własności techniczne (program egzamin ustny).

Możemy je ogólnie scharakteryzować w ten sposób, że piaskowce paleozoiczne, przede wszystkim kabryjskie i dewońskie, zazwyczaj kwarcytowe, mają zastosowanie przede wszystkim dla celów drogowych, a także wzbudzają zainteresowanie jako surowiec w produkcji dynasowych materiałów ogniotrwałych, natomiast piaskowce pozostałe, występujące zwłaszcza w obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich, należące do różnych poziomów triasu i jury, używane są powszechnie jako kamień ciosowy w budownictwie. Wśród piaskowców kwarcytowych, używanych do celów drogowych, zasługują na szczególną uwagę wspomniane wyżej piaskowce kambryjskie (opinie o programie).

Odznaczają się one dużą wytrzymałością na ściskanie i niekiedy wysoką zawartością Si02. Budują one Łysogóry, a także pasmo górskie obejmujące góry: Jeleniowską, Szczytniak, Witosławską, oraz Truskolaską. Szczególnie jednak interesują nas w tej chwili rejon Wiśniówki Małej i Dużej koło Kajetanowa, gdzie eksploatowane są na dużą skalę jako materiał drogowy, a odmiany o wysokiej zawartości Si02 używane są dla celów przemysłu ogniotrwałego.
Piaskowce kwarcytowe dolno-dewońskie na ogół me ustępują piaskowcom kambryjskim. Są one eksploatowane przede wszystkim w Barczy pod Zagnańskiem, wchodząc w skład pasma klonowskiego (segregator aktów prawnych).

Stanowią one również przedmiot zainteresowania przede wszystkim naszego drogownictwa. (Zasoby piaskowców kwarcytowych ocenia prof. A. Czeżowski na ok. 300 milionów ton).
Spośród piaskowców ciosowych na szczególną uwagę zasługują piaskowce obejmujące swym występowaniem znaczne obszary, położone na północny zachód od Gór Świętokrzyskich, a także rozciągające się wąskim pasmem - wzdłuż rzeki Kamiennej od Skarżyska do Ostrowca i dalej w kierunku południowo- wschodnim. Piaskowce te znajdują się na pograniczu triasu i jury (promocja 3 w 1).