Stale węglowe i stopowe

W zależności od składu chemicznego stale dzielą się na dwie podstawowe grupy:

1. stale węglowe,
2. stale stopowe (program uprawnienia budowlane na komputer).

Stale węglowe są to stale wytapiane bez specjalnych dodatków stopowych. Zawierają one nieznaczne domieszki krzemu, fosforu, siarki i manganu, pochodzące z procesów metalurgicznych. Stale stopowe uzyskuje się w ten sposób, że w czasie wytapiania dodaje się jeden lub więcej dodatków stopowych, które mają znaczny wpływ na własności stali (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Stale węglowe i stopowe w zależności od zastosowania dzielą się na:

• stale konstrukcyjne,
• stale narzędziowe,
• stale specjalne (o szczególnych własnościach) (uprawnienia budowlane).

W stali węglowej węgiel jest podstawowym składnikiem decydującym o własnościach i zastosowaniu stali. Im większy jest procent węgla w stali, tym większa jest jej twardość i wytrzymałość na rozciąganie, a mniejsze wydłużenie, przewężenie i udarność. Stale węglowe konstrukcyjne zgodnie z PN dzieli się na stale konstrukcyjne zwykłej jakości i stale węglowe konstrukcyjne wyższej jakości.

(PN-72/H-84020), są to stale, z których wytwarza się różne wyroby walcowane, blachy, nity, śruby, rury itp. Stale te oznacza się symbolem St i liczbą porządkową oraz literą (S, V, W zależnie od przeznaczenia i zawartości węgla, fosforu i siarki). Przykładowe znaki stali są następujące: StOS, St2S, ST3SX (X oznacza, że stal jest nieuspokojona), St4W, St7 (program egzamin ustny).

Stale konstrukcyjne wyższej jakości ogólnego przeznaczenia (PN-66/ /H-84019) używane są do wyrobu różnych części maszyn i mechanizmów bardziej odpowiedzialnych. Elementy wykonane z tej stali podlegają z reguły obróbce cieplnej. Stal węglową konstrukcyjną wyższej jakości oznacza się liczbą dwucyfrową określającą średnią zawartość węgla w stali w setnych częściach procenta (na przykład znak 10 oznacza średnią zawartość węgla wynoszącą 0,10% C) oraz literami (G, X, Y, U) określającymi skład chemiczny lub własności stali. Stale konstrukcyjne wyższej jakości otrzymuje się w piecach martenowskich. Różnią się one od stali zwykłej jakości mniejszą zawartością siarki i fosforu (opinie o programie).

Stale stopowe

Przy wyborze gatunków stali należy brać pod uwagę wymagania, jakim powinny odpowiadać przedmioty z niej wykonane, warunki pracy tych przedmiotów oraz technologię wykonania. Stale węglowe narzędziowe (PN-72/H-85020) zawierają 0,6-M,4% węgla i są przeznaczone do wyrobu narzędzi. W stalach narzędziowych na skutek innej niż dla stali konstrukcyjnych obróbki cieplnej powstaje stosunkowo cienka warstwa zahartowana o strukturze martenzytu, a rdzeń pozostaje w nich miękki i ciągliwy. Zewnętrzna zahartowana warstwa ma dość dużą twardość i odporność na ścieranie. Znak stali węglowej narzędziowej zawiera literę N oraz liczbę określającą średnią zawartość węgla w dziesiątych częściach procentu. Dodatkowa litera E oznacza stal płytko hartującą się (segregator aktów prawnych).

Stale stopowe zawierają określone ilości pierwiastków stopowych dodanych dla uzyskania pożądanych własności stali, takich jak zwiększona wytrzymałość, odporność na korozję oraz odpowiednie własności elektryczne i magnetyczne. W zależności od zawartości pierwiastków stopowych stale stopowe dzielą się na stale niskostopowe i stale wysokostopowe. Stale niskostopowe zawierają stosunkowo mało pierwiastków stopowych (poniżej 5%), podczas gdy stale wysokostopowe mogą zawierać do 50% pierwiastków stopowych.

Stale stopowe konstrukcyjne (PN-72/H-84030) w porównaniu ze stalami węglowymi mają lepszą wytrzymałość przy jednocześnie dobrej ciągliwości. Znak stali składa się z liczb oznaczających średnią zawartość węgla w setnych częściach procentu oraz liter oznaczających pierwiastki stopowe (przykładowo G oznacza mangan, S - krzem, H - chrom, N - nikiel, M - molibden). Liczby umieszczone po literach oznaczają procentową zawartość pierwiastka w przypadku, gdy ta zawartość przekracza 1,5%. Na przykład stal oznaczona symbolem 18H2N2 jest stalą chromoniklową o zawartości 0,18% węgla, 2% chromu i 2% niklu. Zastosowanie stali stopowych konstrukcyjnych jest bardzo szerokie (promocja 3 w 1). Stosuje się je w przemyśle maszynowym, lotniczym, samochodowym, chemicznym i in.