Struktura planistyczna

Trzecia wreszcie grupa zmierzała do istotnego przesunięcia nowego ośrodka w stosunku do układu historycznego; uwzględniając spotęgowane znaczenie ulicy Marszałkowskiej oraz Alei Jerozolimskich i ich skrzyżowania, jak również duże możliwości przebudowy obszarów zniszczonych na zachód od Marszałkowskiej przedstawiciele tendencji tej od początku niemal studiów nad śródmieściem proponowali lokalizację ośrodka życiowego miasta w powiązaniu z Marszałkowską i Alejami na terenach sięgających aż do ulicy Żelaznej (program uprawnienia budowlane na komputer). Wyrazem tej tendencji, reprezentowanej przez zespół późniejszego BUW z Zygmuntem Skibniewskim na czele były najwcześniejsze projekty „city", a później usytuowania Centralnego Domu Kultury i wreszcie ostatnie szkice z r. 1950-1951, przewidujące potraktowanie go jako wolno stojącego gmachu uplasowanego w centrum czworoboku ulic: Marszałkowskiej, Marchlewskiego, Al. Jerozolimskich i Świętokrzyskiej (arch. S. Rychłowski) (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Oceniając tendencje lokalizacji centrum stolicy z punktu widzenia jedności tego ośrodka z układem zabytkowym należy stwierdzić, że w konkretnych warunkach Warszawy wszystkie trzy koncepcje nie były przypadkowe i zasługiwały na rozważenie (uprawnienia budowlane). Historycznie narosły układ przestrzenny Warszawy różni się bowiem zasadniczo od struktury planistycznej Moskwy, w której przyjęcie za podstawę tradycyjnego systemu promieniowo- obwodnicowego jednoznacznie i bezwarunkowo pociągało za sobą ustabilizowanie nowego ośrodka w centrum historycznym (program egzamin ustny).

W Warszawie adaptacja historycznego układu starej sieci ulicznej sama przez się nie przesądzała lokalizacji nowego centrum: mogło ono pozostać na terenie ośrodków zabytkowych, mogło się również przenieść. Natomiast w odróżnieniu od takich miast jak Kijów lub Mińsk, Warszawa zachowała szerszy system zabytkowych założeń śródmiejskich, co pozwalało rozważyć również możliwości ukształtowania nowego ośrodka na bazie ośrodka historycznego (opinie o programie).

Szkic koncepcyjny

Dopiero analiza wartości życiowych i przestrzennych różnych tych decyzji lokalizacyjnych mogła doprowadzić do ostatecznych wniosków, których przypieczętowaniem stało się usytuowanie Pałacu Kultury i Nauki. Znajdując się pod bezpośrednim urokiem rozwiązania nowego centrum na terenach centrum zabytkowego autor niniejszej pracy wykonał w r. 1945 w Moskwie szkic koncepcyjny centralnego założenia nowej Warszawy opartego na Osi Saskiej, placu Zwycięstwa i arterii Krakowskiego Przedmieścia (segregator aktów prawnych). U wejścia na plac Zwycięstwa (na miejscu wypalonych i na wpół zniszczonych wówczas budynków byłego Hotelu Europejskiego i Funduszu Kwaterunku Wojskowego) ustawił dwa analogiczne gmachy panteonu bojowników rewolucji stanowiące wraz z wieżą - pomnikiem wyzwolenia i włączonym do zespołu zabytkowym kościołem Wizytek - główny akcent centrum otwierający się szeroką esplanadą ku Wiśle.

Dziś w świetle rozwoju Warszawy w ciągu lat powojennych widzimy wyraźnie słabości tej koncepcji mogącej służyć za przykład rozwiązania nowego ośrodka na bazie układu starego. Pozbawia ona ośrodek centralny pełnowartościowej arterii, którą nie może się stać Krakowskie Przedmieście, przechodzące na południu w wąski kanion Nowego Światu, a na północy trafiające w układ staromiejski (promocja 3 w 1).

Co najważniejsze jednak - organizm architektoniczno-budowlany zdolny do ujęcia naczelnych społeczno-kulturalnych przejawów życia wielkiej stolicy i do stworzenia jej kompozycyjnego jądra, nie mógłby się wpisać w historyczny układ Krakowskiego Przedmieścia bez zrezygnowania z jego podstawowych wartości zabytkowych; usiłując uformować centralny zespół Warszawy w ramach założeń historycznych (choć podporządkowując je nowym budowlom) autor zubożył treść funkcjonalną, skalę przestrzenną i siłę emocjonalną naczelnego węzła, tracąc poczucie rozmachu, skali i wielkości nowej epoki.