Styki wznoszonych kolejno pałaców

Styki wznoszonych kolejno pałaców zdradzają - zwłaszcza w głębi od linii zabudowy - odrębne powstawanie trzech budowli, ale architektura elewacji placowej uformowanej w jednym potężnym froncie przeprowadzona jest w jednorodnej skali i w konsekwentnie rozwijającym się wątku architektonicznym: od kolumnad gmachu Komisji poprzez łukowo-kolumnowy system pałacu Ministra do podwójnych arkad Banku. Bogata plastyka układu narasta w kierunku północnym poczynając od zaokrąglonego narożnika ulicy Elektoralnej (Bank) przechodząc w ryzality pałacu Ministra i osiągając punkt kulminacyjny w dziedzińcu ostatniego gmachu. Jeden kraniec tego układu plastycznego akcentuje kopuła Banku, drugi - centralny portyk Komisji Przychodów i Skarbu (program uprawnienia budowlane na komputer).

Gabaryt wysokościowy brył pierwszoplanowych, wykazujący niewielkie tylko odchylenie (12-14 m) zmniejsza się nieznacznie w tym właśnie kierunku. Operując piętrzącymi się masami budowli, głębokimi uskokami ryzalitów, wnętrzami dziedzińców i ażurami kolumnad, Corazzi godnie kontynuuje przestrzenne tradycje założeń śródmiejskich Warszawy wcielone chociażby w bogactwie plastycznym Krakowskiego Przedmieścia. Tradycje te łączą się w kompozycji pałaców skarbowych z nową klasycystyczną zasadą regularności znajdującą tu wyraz przede wszystkim w ukształtowaniu wspólnego prostolinijnego frontu zabudowy, do którego wyprowadzone zostają niższe bryły budowli. Wszystko to pogłębia niewymuszoną jedność zespołu pałaców, czyni z układu corazziańskiego świetną plastyczną suitę motywów kolumnowo-łukowych rozwijającą się na tle widniejącego w głębi wątku ściany (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Plac Bankowy

Zespół pałaców corazziańskich odciął jeden z narożników u zbiegu trzech ulic (Elektoralnej, Senatorskiej i Rymarskiej) tworząc w ten sposób trójkątny plac (uprawnienia budowlane). Corazzi planował dalszą przebudowę placu bankowego i przekształcenie go w monumentalne wnętrze prostokątne godne regularnego zespołu pałaców. „Trójkątny, przypadkowy kształt placu, który powstał po wyburzeniu pałacu Ogińskich, nie mógł oczywiście zadowolić Corazziego, wobec czego szuka on rozwiązania w drodze utworzenia osiowych aspektów w pierwszym rzędzie dla tzw. Pałacu Rządowego, dla którego właściwie cały plac był utworzony" - pisze profesor J. Zachwatowicz, któremu też zawdzięczamy publikację tego niezrealizowanego projektu. I tu jednak warunki ówczesnej Warszawy, jako na wpół niezależnej tylko stolicy, nie pozwoliły na urzeczywistnienie ambitnych planów mistrza. Plac Bankowy zachował się do naszych dni jako swoiste połączenie potężnej elewacji pałaców skarbowych i powstałej żywiołowo trójkątnej przestrzeni (program egzamin ustny).

Plac Bankowy w r. 1944 podzielił losy całej otaczającej go dzielnicy Warszawy. Odbudowa zespołu została podjęta w warunkach całkowitego przeobrażenia jego roli w układzie sieci ulicznej miasta, co wykluczyło odtworzenie placu w formie przedwojennej (opinie o programie). Przez plac Bankowy przebiegło przedłużenie ulicy Marszałkowskiej na północ; stycznie do placu zakreślona została Trasa W - Z, która tu właśnie przecina się z Marszałkowską. W związku z tym bezsporna stała się konieczność otwarcia placu w kierunku północnym i rozciągnięcia go do Trasy W-Z (do linii dawnej ulicy Leszno). Jednocześnie nastąpiła konkretyzacja nowej treści ideowej placu. Dla upamiętnienia bojowych wystąpień proletariatu warszawskiego pod wodzą Feliksa Dzierżyńskiego w związku z 25 rocznicą śmierci trybuna rewolucji plac otrzymał jego imię (segregator aktów prawnych).

Zapadła decyzja wystawienia pomnika Feliksa Dzierżyńskiego, który to pomnik miał się stać ogniskiem architektonicznym placu pojmowanego jako symbol tradycji polskiego ruchu narodowo-wyzwoleńczego i rewolucyjnego. Autor projektu przebudowy placu, arch. Z. Stępiński powiązał w sposób nad wyraz udany sytuację pomnika z architekturą Corazziego. Odrzucił początkową koncepcję ustawienia pomnika na miejscu fontanny, która dawniej zaznaczała środek trójkątnego placu Bankowego; takie usytuowanie bezsprzecznie utraciło wszelkie uzasadnienie wobec zmienionego charakteru przestrzennego placu Dzierżyńskiego (promocja 3 w 1).