Topaz

Topaz jest minerałem pneumatolitycznym, występującym zwłaszcza w granitowych żyłach pegmatytowych . w żyłach hydrotermalnych, często w złożach cynowych. Spotyka się go także w niektórych skałach metamorficznych (gnejsy, łupki łyszczykowe). Jako materiał o dużej twardości i odporności na czynniki chemiczne zachowuje się i we wtórnych złożach okruchowych (program uprawnienia budowlane na komputer).
W Polsce występuje na Dolnym Śląsku w postaci drobnych kryształów na ścianach próżni w granitach strzegomskich i w Karkonoszach. W Górach Izerskich (Kamień koło Mirska) tworzy skałę topazowo-kwarcową.

Jako kamienie ozdobne są używane odmiany przezroczyste, które nazywane są topazem szlachetnym (niem. Edellopas, ang. precious topas). Najczęściej są one barwy żółtej o różnych odcieniach; znane są jednak także brunatne, niebieskie, zielone, różowe, czerwone i bezbarwne (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Szlachetne topazy w dużych ilościach występują w Brazylii. Bezbarwne do jasnoniebieskich wydobywa się w okręgach Muni- cipo, Arassuahy, Theophilo Ottoni, Marambaia i Santa Rita na północny wschód od Minas Gerais, gdzie początkowo zostały znalezione we wtórnych złożach okruchowych, później w pobliskie! granitach i pegmatytach, w których występują razem z berylami chryzoberylami i turmalinami. Eksploatuje się przeważnie zwietrzałe fragmenty tych skał (uprawnienia budowlane).

Piękne topazy od dawna wydobywano na Uralu, na północny wschód od Swierdłowska oraz w południowej części. W Górach Ilmeńskich, a także na Syberii (Nerczyńsk). Pięknie wykształcone topazy występują w granitach płyty wołyńsko-ukraińskiej: mają one barwę winnożółtawą, niekiedy są zadymione. Dobrze wykształcone kryształy są spotykane w kopalniach cyny w Saksonii i Kornwalii. Topazy wydobywa się również na Cejlonie, który dostarcza kamieni bezbarwnych, żółtych i jasnozielonych, na Madagaskarze, w południowo-zachodniej Afryce, Rodezji, Nigerii, Japonii, Australii (Nowa Południowa Walia), Tasmanii i w USA (San Diego, Kalifornia, Thomas Mountains, Utah, Kolorado, Nowa Anglia) (program egzamin ustny).

Bezbarwne topazy

Ze względu na dużą twardość topaz jest często używany w jubilerstwie do zdobienia pierścieni, bransolet, naszyjników, brosz itp. Zwykle stosuje się szlif schodkowy, a dla kamieni bezbarwnych brylantowy, znane są również rozmaite szlify fantazyjne, nieraz o bardzo wielu ścianach.
Nieprzezroczyste odmiany topazu są używane jako materiał bierny i polerski (opinie o programie).

Ropoznawanie i naśladownictwo. Liczba kamieni podobnych do topazów bezbarwnych d ich barwnych odmian jest znaczna. Wyraźnie jednak różnią się one gęstością i własnościami optycznymi. Żaden z nich nie ma twardości topazu, poza twardszymi korundami i chryzoberylem wszystkie mają twardość mniejszą.
Bezbarwne topazy o szlifie brylantowym można nieraz pomylić z diamentami, chociaż nie mają tak silnego połysku i ognia. Topazem okazał się uchodzący przez długie lata za diament, piękny, duży kamień o nazwie Braganza, znajdujący się w królewskim skarbcu portugalskim (segregator aktów prawnych).
Pewną pomocą w identyfikowaniu topazów może być także mikroskopowa obserwacja wrostków.

Topazy pochodzące z Brazylii mają nazwą handlową topazów brazylijskich, niekiedy także safiras Niebieskie topazy z Uralu znane są jako topazy syberyjskie lub taurydzkie.
Nazwy topaz, topaz zloty, zachodni, czeski, szkocki, hiszpański, topaz Palmira (Palmyratopas), Serra (Seratopas), Madeira (Madeiratopas) służą nieraz do określania cytrynu lub odbarwionego przez wyprażenie ametystu. Ta żółta odmiana kwarcu nosi nieraz nazwę kwarcu topazowego (promocja 3 w 1). Podobnie zadymionym topazem nazywa się kwarc zadymiony.

Nazwę topazu wschodniego lub indyjskiego i szafiru topazowego nadaje się niekiedy żółtym szafirom, a topazu królewskiego pomarańczowej odmianie korundu padparadża. Czerwone odmiany topazu znajdują się czasem w handlu pod niewłaściwą nazwą brazylijskich rubinów, podobnie odmianom niebieskim nadaje się nazwę brazylijskich szafirów.