Użyteczność niektórych bazaltów

Kierunek pierwszy dobitniej zaznacza się w terenie. Obserwujemy go, np. na Górnym Śląsku, gdzie na południu znane są występowania biegnących wzdłuż granicy czeskiej; ten sam kierunek stwierdzamy w okolicy Opola, a także koło Niemodlina i Tułowic. Na Dolnym Śląsku kierunek ten widzimy w okolicy Niemczy; natomiast przykładem kierunku NE - SW są wylewy bazaltowe z okolicy Lądka-Zdroju (program uprawnienia budowlane na komputer).

Od Strzegomia wzrasta znacznie ilość wystąpień bazaltów, które wyznaczają szeroką strefę o kierunku zachód - wschód. Bazalty z jednej strony przebijają stare masywy, z drugiej strony tworzą izolowane wzgórza uwydatniające się wśród osadów. Tworzą one pokrywy, potoki oraz żyły, wykazując często doskonałą oddzielność słupową, ułatwiającą ich eksploatację. Są to słupy przeważnie 6-boczne, a także 5-boczno i inne. Wśród słupów bazaltowych można zaobserwować również oddzielność poprzeczną, dzielącą je na mniejsze lub większe odcinki (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Bazalty śląskie tworzą zazwyczaj twarde i odporne na wietrzenie skały. Większość bazaltów ma dużą wytrzymałość na ściskanie wynoszącą przeciętnie 3000 -T 4600 kG/cm-. Stosowane są powszechnie do celów drogowych jako tłuczeń i grysy a czasami, choć rzadko, jako materiał brukowy (uprawnienia budowlane).

Użyteczność niektórych bazaltów zmniejsza się wskutek szczególnego zjawiska tzw. zgorzeli. Bazalty wykazujące zgorzel pokrywają się białymi plamkami, występującymi czasami gęsto obok siebie. Wykazują one równocześnie niezliczone włoskowate spękania przebiegające w różnych kierunkach. Spękania takie szybko się rozszerzają, powodując po krótkim czasie rozpadanie się zupełnie świeżo wyglądającej skały na małe, ostro-krawędziste lub kuliste okruchy. Zgorzel występuje zwykle w górnych partiach bazaltu, choć niekiedy i w głębszych strefach można zaobserwować ten z punktu widzenia technicznego niebezpieczny objaw „chorobowy" (program egzamin ustny).

Cieszynity

Większość bazaltów śląskich należy do odmiany plagioklazowej, izadziej występują odmiany nefelinowe. Odznaczają się przeważnie barwą czarną. Są one drobnoziarniste lub zbite, czasami jedynie wykazują strukturę porfirową. W budownictwie najbardziej cenione są bazalty równoziarniste, ubogie w szkliwo wulkaniczne. Eksploatowane są w bardzo wielu łomach rozrzuconych po całym obszarze Śląska, mających niekiedy doskonałe wyposażenie techniczne" (opinie o programie).

Najważniejsze kamieniołomy bazaltu: Gracze - powiat Niemodlin. Kowalskie - powiat Strzelin, Gilów - powiat Dzierżoniów, Księgniki, Sulików - powiat Luboń, Złotoryja i Pielgrzymka - powiat Złotoryja. Ze względu na niezwykły skład mineralny, charakterystyczną strukturę i młody wiek skałom wybuchowym Śląska Cieszyńskiego nadana została specjalna nazwa „cieszynitów" (segregator aktów prawnych).

Występują one w wielu miejscach, począwszy od Zamrska na Morawach aż po okolice Kalwarii Zebrzydowskiej w województwie krakowskim. Przebijają one osady łupków i wapieni cieszyńskich wieku dolno-kredowego, tworząc wśród nich żyły podkładowe grubości od jednego decymetra do kilkudziesięciu metrów.

Cieszynity mają specyficzną zdolność, która je dyskwalifikuje zupełnie jako materiał budowlany w ogóle, a jako materiał do budowy dróg szczególnie. Jest to zdolność do łatwego i szybkiego wietrzenia pod wpływem czynników atmosferycznych. Bardziej odporne na wietrzenie są drobnokrystaliczne odmiany; natomiast typowe grubokrysta- liczne cieszynity łatwo wietrzeją równocześnie w całej swej masie wskutek znacznej porowatości (promocja 3 w 1).

Ze względu na podatność do wietrzenia cieszynity jako materiał drogowy nie mogą być brane pod uwagę. Skały zmetamorfizowane (łupki krystaliczne) występują na dwóch obszarach - w Tatrach oraz na Śląsku. Skały te nie przedstawiają większego znaczenia i tylko ich odmiany bardziej zwięzłe, jak np. gnejsy, amfibolity są eksploatowane dla celów mających jedynie lokalne znaczenie. Ze względu na ograniczone znaczenie dla drogownictwa szczegółowa ich charakterystyka została pominięta.