Wczesny okres kapitalizmu przemysłowego

Jednocześnie podkreślić należy, że wielkie współczesne miasta przemysłowe w krajach kapitału odgrywały i odgrywają ogromną rolę postępową w rozwoju społecznym. Jako teren koncentracji wielkich mas proletariackich oraz maksymalnego, jawnego napięcia sprzeczności socjalnych przyśpieszają dojrzałość i mobilizację świadomości robotników, stają się ogniskami ruchu robotniczego, kolebką rewolucji (program uprawnienia budowlane na komputer).

Wczesny okres kapitalizmu przemysłowego (zwłaszcza w Europie Zachodniej) zaznacza się wielkimi akcjami przebudowy starych miast. Szybki wzrost terytorialny organizmów miejskich, wzrost liczebności klasy rządzącej (burżuazji) i jej aparatu handlowo-bankowego, wreszcie potrzeba nowych połączeń komunikacyjnych wewnątrz miasta - wszystko to czyni stare centra feudalne zbyt szczupłymi dla lokalizacji mieszkań i instytucji klasy kapitalistów. Burżuazja dąży więc do opanowania i zainwestowania dla siebie nowych dzielnic przylegających do starego śródmieścia. Takimi dzielnicami stają się peryferyjne dawniej osiedla biedoty rzemieślniczej i robotniczej, które w związku z rozrostem terytorialnym miasta zajmują już tereny bliskie centrum (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Pod hasłem modernizacji, sanacji miasta itd. następuje usunięcie z nich biedoty, rozbiórka nędznych domostw, które ustępują miejsca luksusowym domom burżuazji, bankom, firmom handlowy m itd. Proces ten oparty jest jednocześnie na rachubach finansowych klasy rządzącej. Wzrost renty gruntowej i spekulacja ziemią nie pozwalają burżuazji pogodzić się z nierentownym stanem zabudowy terenów śródmieścia i skłaniają do kardynalnej przebudowy. Nadzwyczaj plastycznie tłumaczy to zjawisko Engels w swej pracy W kwestii mieszkaniowej: „Rozrost nowoczesnych wielkich miast sprawia, że zwłaszcza na terenach położonych w centrum - grunta i place nabierają wartości sztucznej, niekiedy niezmiernie wysokiej; wzniesione tu budynki, zamiast tę wartość zwiększać raczej ją obniżają, przestają bowiem odpowiadać zmienionym stosunkom, a przeto burzy się je i zastępuje innymi (uprawnienia budowlane).

Usuwanie proletariatu ze śródmieścia

Spotyka to przede wszystkim położone w centrum mieszkania robotnicze, za które komorne, nawet przy największym ich przeludnieniu, nie może nigdy lub tylko niesłychanie rzadko przekraczać pewnego maksimum. Burzy się je więc i buduje na ich miejscu sklepy, składy towarów lub gmachy publiczne. Bona- partyzm przez swego Haussmanna wyzyskuje na kolosalną skalę w Paryżu tę tendencję do celów szwindlu i prywatnego bogacenia się, ale ten duch Haussmanna przeszedł i przez Londyn, Manchester, Liverpool, a w Berlinie i w Wiedniu również czuje się on bodaj jak u siebie w domu. Skutki zaś tego są takie, że robotnicy zostają wypchnięci z centrum na peryferie (program egzamin ustny).

Usuwanie proletariatu ze śródmieścia i odgradzanie się burżuazji od jego siedlisk to ciągły proces charakteryzujący przedsięwzięcia urbanistyczne całego niemal XIX wieku. Do motywów gospodarczych stanowiących główne jego podłoże przyłączają się względy strategiczne (obrona przed wystąpieniami robotniczymi), sanitarne (lęk przed epidemiami, które mogą przerzucić się na dzielnice burżuazyjne), wreszcie dążność do izolowania mieszczaństwa od widoków nędzy i cierpień proletariatu (opinie o programie).

Proces zaostrzania się podziału klasowego miasta i spychania klasy robotniczej do coraz bardziej upośledzonych siedlisk nie przebiegał - rzecz prosta - jednakowo we wszystkich krajach i często wykazuje istotne odchylenia od dróg zanalizowanych przez Engelsa. Dotyczy to m.in. miast polskich (segregator aktów prawnych). Tak na przykład w Warszawie słabość burżuazji, niezdolnej do podjęcia wielkich robót nad przebudową starego miasta, jak również czynniki zewnętrzne (powstanie Cytadeli) określiły inny bieg rozwoju miasta w dobie kapitalizmu: pod nowe dzielnice burżuazyjne wybiera się raczej tereny słabo zabudowane i nic wymagające większych wyburzeń; centrum miasta przesuwa się na południe, a dzielnica historyczna staje się domeną ludzi pracy. Prowadzi to do bardzo zawiłego przebiegu podziału klasowego miasta: dzielnice i bloki robotnicze przeplatają się niekiedy z pozostałościami siedzib arystokratyczno-burżuazyjnych (np. Krakowskie Przedmieście i Mariensztat), mieszkania robotników i biedoty miejskiej wkraczają również w strefę wielokondygnaejowej zabudowy czynszowej śródmieścia (oficyny, sutereny i poddasza) (promocja 3 w 1).