Wielkości gospodarstw wielkotowarowych

Założenia czeskie z tego samego okresu również uwzględniają wyraźne zróżnicowanie wielkości gospodarstw wielkotowarowych w zależności od kierunku produkcji. Wielkości te uważane są za minimalne, przewidywane na początkowy okres łączenia spółdzielni i specjalizacji produkcji. Dyrektywy wschodnio-niemieckie są bliskie ustaleń czeskich i określają postulowane wielkości gospodarstw na 15004-2500 ha (program uprawnienia budowlane na komputer).

Na kanwie podziału organizacyjnego gospodarstw kształtowane są perspektywiczne koncepcje wiejskich układów osadniczych, mające w swoim założeniu zapewnienie ludności rolniczej warunków życia nie odbiegającego od standardu miejskiego w zakresie warunków’ mieszkaniowych i korzystania z usług (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Postulaty radzieckie zalecają tworzenie osiedli „typu miejskiego", grupujących co najmniej 1200 mieszkańców oraz rozwijanie istniejących już zwłaszcza na południu kraju dużych osiedli, które gospodarując na większych obszarach byłyby uzupełniane osiedlami przyfermowymi użytkowanymi sezonowo. Warto powtórnie podkreślić, że czynnik organizacji rolnictwa zajmuje ich rozważaniach miejsce dominujące i do niego dostosowywane są rozwiązania osadnictwa. Przechodząc do naszych ustaleń dyrektywnych, przyjdzie nam stwierdzić, ze toczy się wokół nich ożywiona dyskusja (uprawnienia budowlane).

W opublikowanych materiałach z konferencji zorganizowanej przez poznańską Pracownię Planów Regionalnych w dniach 27-28. XI. 1961 r.. dyr. .1. Trzeciak zabierając głos w dyskusji tak naświetlił zagadnienie: „Kiedy len temat postawiliśmy na powołanej przez Premiera Międzyresortowej Komisji d s Budownictwa Wiejskiego i prosiliśmy o wskazówki na ten temat, niezbędne dla naszej pracy, wówczas Minister Rolnictwa, który jest członkiem tej komisji, dostarczył danych, na których podstawie Międzyresortowa Komisja Budownictwa Wiejskiego wydała wytyczne o kierunkach przekształcenia wiejskiej sieci osadniczej w Polsce (program egzamin ustny).

Centralne funkcje usługowe

W wytycznych tych podano, że wielkotowarowe gospodarstwa rolne w warunkach polskich, oczywiście w przyszłości, powinny obejmować 3 do 4 tys. ha, z tym. że takie gospodarstwo może być podzielone na tzw. fermy (1000 lub 800-hektarowe). Natomiast ośrodek dyspozycji w takim wypadku jest jeden i musi być zlokalizowany w takiej jednostce osadniczej. która w zasadzie ma pełnić centralne funkcje usługowe dla danego obszaru. Rzecz jasna, że to jest wskazówka bardzo nawet doraźna i jestem przekonany. że w wyniku badań, które są prowadzone, może ulegać zmianom" (opinie o programie).

Są to zatem wskazania ogólne, nie mające rajonizacyjnego odniesienia, jak np. w przytoczonych ustaleniach czechosłowackich czy radzieckich. Potwierdzenie tej opinii można znaleźć w sugestiach planistycznych, przedstawionych na wspomnianej konferencji, w referacie dr M. Walczaka. Określa on wielkolowarowe gospodarstwo rolne dla województwa poznańskiego w rejonie najsłabszym pod względem intensywności produkcji na 10004-1200 ha użytków rolnych, a w rejonie najintensywniejszym na 6004-800 ha. Stoimy więc wobec dużej rozbieżności poglądów, utrudniającej podejmowali decyzji odnośnie do przebudowy sieci osadnictwa i struktury poszczególnych jej ogniw. Rozbieżności te jeszcze mocniej naświetlą dalsze głosy się dyskusji (segregator aktów prawnych).

W zwięzłym ujęciu przedstawia syntetyczny obraz przemian dokonanych za granicą, aby wykazać specyfikę naszych warunków i możliwości, ujętych w artykule następująco: „W Polsce, kraju o średnim poziomie rozwoju przemysłu, nie rozwiniętej bazie materialno-technicznej rolnictwa, dostatecznej ilości siły roboczej, kolektywizacja według jej dotychczasowej formuły nie rozwiązuje zasadniczych problemów ogólnogospodarczych. Tempo przeobrażeń społecznych na wsi musi być więc u nas dostosowane do ogólnego potencjału kraju i ograniczonych możliwości finansowych państwa” (promocja 3 w 1). W konkluzji zamykającej rozbiór sił działających w polskim rolnictwie i społeczności wiejskiej widzi A. Bodnar trzy wzorce dalszego rozwoju: a) uspółdzielczenie wsi, b) PGR-yzacja, c) spółdzielczo-panstwowe ośrodki rolne.