Zalety i wady zapór oszczędnościowych
Zapory oszczędnościowe w większości przypadków wykonuje się jako betonowe niezbrojone (program uprawnienia budowlane na komputer).
Stosuje się do nich beton wyższej jakości niż w zaporach ciężkich, W zasadzie występuje strefowanie betonów - większe dozowanie cementu daje się przy zewnętrznych ścianach, a szczególnie przy odwodnej. Koszt betonu kształtuje się 1,4-1,8 raza wyżej, niż w zaporach ciężkich, z powodu bardziej skomplikowanych deskowań i większej ich powierzchni. Współczynnik ten może być zmniejszony przez zastosowanie typowych deskowań ślizgowych lub przy użyciu prefabrykowanych okładzin zastępujących jednocześnie deskowania (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Zalety zapór oszczędnościowych są następujące:
- znaczne zmniejszenie wyporu oraz ciśnień filtracyjnych w zaporze,
- dobre warunki drenażu na skutek istnienia wolnych przestrzeni pomiędzy sekcjami,
- lepsze odprowadzenie ciepła wiązania niż w zaporach masywnych oraz występowanie mniejszych różnic temperatur w okresie wiązania betonu, co powoduje zmniejszenie naprężeń termicznych,
- zmniejszenie kubatury betonu; zależne jest ono od typu zapory oszczędnościowej, przy czym zasadniczy wpływ ma stopień pochylenia ściany odwodnej zapory: przy większych nachyleniach większe oszczędności na betonie,
- lepsze wykorzystanie wytrzymałościowych własności betonu,
- łatwy dostęp do poszczególnych elementów zapory w czasie przeglądu i remontów (uprawnienia budowlane).
Do wad można zaliczyć:
- utrudnione przepuszczanie wód i lodu w okresie budowy, jeżeli nie przewidziane są sztolnie obiegowe, szczególnie na rzekach prowadzących wielkie ilości wody i w surowych warunkach klimatycznych,
- pewne utrudnienie przy wykonaniu deskowań,
- trudności zabezpieczenia przed nadmiernym ochłodzeniem powierzchni filarów zapór oszczędnościowych w okresie surowych zim.
Zdaniem niektórych specjalistów w dziedzinie konstrukcji zapór, budowa zapór oszczędnościowych staje się opłacalna przy wysokościach większych od 20-30 m (program egzamin ustny).
Zapory łukowe
Pierwsze zapory łukowe budowano w Hiszpanii już w XVI wieku, a znana zapora łukowa Pontalto we Włoszech - teraz już o charakterze zabytkowym - wybudowana była na początku XVII wieku n. e. Pierwowzorem dla dawnych budowniczych tego typu zapór były prawdopodobnie łukowe mosty kamienne.
Duże siły, jakie przekazują łuki na zbocza doliny, mogą być przejmowane tylko przez podłoże o dużej wytrzymałości mechanicznej; ponadto odkształcenia, które zawsze będą istnieć nawet w najbardziej wytrzymałym podłożu, powinny być niewielkie i zawierać się w obszarze deformacji sprężystych (opinie o programie). Wynika stąd, że zapory łukowe powinny być budowane jedynie na podłożu skalnym, odpowiadającym wysokim wymaganiom wytrzymałości i sprężystości. W ostatnich czasach buduje się zapory również na podłożu o gorszej jakości, po starannym jego przygotowaniu i umocnieniu za pomocą cementacji.
Spośród różnych rodzajów skał najlepsze są skały magmowe - granity, dioryty, bazalty; spotyka się niekiedy zapory łukowe na skałach osadowych zmetamorfizowanych, takich jak gnejsy i kwarcyty; ostatnio nawet wznosi się je w wapieniach (Jugosławia, Włochy) (segregator aktów prawnych).
Kształt zapory łukowej związany jest z topografią doliny rzecznej. Im szersza dolina i dłuższy luk, tym udział łuku w przekazywaniu obciążeń na stoki staje się mniejszy, zaś rośnie wpływ zamocowania zapory w podłożu. Zmniejszenie parcia wody o część przekazywaną na stoki doliny prowadzi do zwiększenia obciążenia przekazywanego na podstawę zapory (na dno doliny). Okoliczność ta narzuca z kolei konieczność zwiększania ciężaru zapory w części środkowej, co osiąga się przez poszerzenie profilu poprzecznego zapory.
Przekrój takiej zapory dla bardzo szerokiej doliny zbliża się więc stopniowo do profilu zapory ciężkiej. W wąskich dolinach parcie wody prawie całkowicie przekazywane jest na zbocza, co bardziej przypomina schemat pracy klasycznego luku (promocja 3 w 1).
