Zależność dnia i nocy

W jednym z najbardziej odrażających momentów we wspomnianym odcinku serialu Star Trek Data oświadcza, że jest on („coś”) w zażyłych stosunkach z pewną kobietą, która jest członkiem załogi. Pomysł ten jest bardziej odpychający niż zabawny. Data jest mechanizmem, który nie podlega biodegradacji. Gdy się go zapyta: „Jak się dziś czujesz?”, odpowiada: „Nie zmieniam się wraz z upływem czasu”. Miałem okazję obserwować kilka klas uczniów oglądających tę scenę. Zastanawiający jest ich absolutny brak reakcji na tę odrobinę fantazji (android w intymnym związku z człowiekiem) (program uprawnienia budowlane na komputer).

Czy wielu ludzi nie zauważa związku pomiędzy miłością, wrażliwością, fizyczną intymnością a upływem czasu zmierzającym ku śmierci? „Stara zależność dnia i nocy”, w której żyjemy i umieramy? Nie miałoby sensu powiedzieć do Data: „chodź i starzej się ze mną”. Czy jednak ludzie dalej mówią sobie takie rzeczy? Czy może rozumienie, które by uświęcało te słowa, gdzieś już się zatraciło (program uprawnienia budowlane na ANDROID)?

Czy wielu ludzi gotowych byłoby opisać jako „intymność” relację do czegoś, co pod istotnymi względami jest jedynie „urządzeniem”? Jeżeli tak, to być może jesteśmy już na dobrej drodze do utraty konkretnego, ale nie tylko ludziom właściwego sensu, takiego, który dotychczas kształtował wiele z religii i moralności (uprawnienia budowlane).

W naszym życiu nie ma miejsca dla Data. Nie może on odczuwać „prawdziwych” bóli, cierpień, wyrzutów sumienia, nadziei, miłości bez względu na to, jak bardzo przekonujące byłoby jego „działanie”. Brakuje mu cech wypływających z kontekstu, które są niezbędne do przypisania powyższych własności. Nie urodził się. Żywi się światłem. Nie umrze. Prawdziwy ból nie jest możliwy u takiej istoty. I prawdopodobnie Data nie może nawet mieć „prawdziwej” inteligencji. To ostatnie stwierdzenie w szczególności byłoby nie do zaakceptowania dla Sztucznej Inteligencji. Dennett: „sztuczna inteligencja (…) może nie być dokładnie taka jak naturalna, ludzka inteligencja, ale jest prawdziwą inteligencją, tak prawdziwą, jak prawdziwą (możemy to sobie wyobrazić) mogłaby być obca inteligencja stworów spoza naszej galaktyki” (program egzamin ustny).

Inteligencja

„Inteligencja” stała się pustym słowem. Co powinno zawierać się w jej zasięgu? Dowcip i poczucie humoru? Zmysł muzyczny i werwa? Jakie inne cechy umysłowe? Można argumentować za tym, że także wiele z tych pojęć poddaje się mocnemu „prowincjonalnemu przyciąganiu”. Ważne jest jednak, że tym, co się tutaj liczy, nie jest po prostu różnorodność repertuaru, lecz natura samych tych przedmiotów, które wchodzą do tego repertuaru. Nie chodzi o to, że android może być nazwany inteligentnym tylko w takim sensie, w jakim uczony-idiota może być nazwany inteligentnym, ponieważ prawdopodobnie to nie zachodzi. Wydaje się, że zasadniczo nic nie stoi na przeszkodzie ogromnemu rozszerzeniu się repertuaru robotów (opinie o programie).

Twierdziłem, że nie jest możliwe, aby Data był naprawdę zmęczony czy odczuwał ból. Sens możliwości, o który tutaj chodzi, to możliwość „gramatyczna”. Gramatyka nie określa jednak niezmiennych związków. Mówiąc w kategoriach Wittgensteina, gramatyka jest funkcją form życiowych, a formy życiowe mogą się zmienić. Szczególne sposoby wyrażania się i formy troski mogą się rozwinąć bądź zaniknąć wraz z takimi zmianami (segregator aktów prawnych).

Interpretacja kilku podstawowych biblijnych motywów antropologicznych, którą starałem się przedstawić, ma wiele oczywistych konsekwencji w kompetentnej dyskusji na tematy inne, choć związane z poruszanym w tym tekście. Oczywiście ma to związek z dyskusją na temat pokłosia śmierci, eutanazji, aborcji, różnego rodzaju inżynierii biologicznej i wielu innych kłopotliwych zagadnień. We wszystkich tych przypadkach uwydatniają się pytania o rolę cielesnego kryterium tożsamości i biologicznego życia ludzkiego. Ten charakterystyczny, lecz nie wyjątkowy nacisk na rolę ciała świadczy, jak wierzę, przeciwko „bezlitosnemu rozprzestrzenianiu się czystego urzeczowienia i nieograniczonej używalności”, czego obawia się i z czym walczy Jonas (promocja 3 w 1).