Budowla wlotowa

Budowla wlotowa zainstalowana na kanale wybudowanym w nasypie ma zwykle zamknięcia awaryjne (zdalnie sterowane lub automatyczne), będące w stanie zamknąć kanał w ciągu kilkunastu sekund. Na pozostałych typach kanałów budowla wlotowa ma zwykle tylko zamknięcia remontowe (program uprawnienia budowlane na komputer).

Konstrukcja budowli wlotowej składa się z korpusu betonowego i zamknięć. W przypadku dużych kanałów budowla taka przypomina jaz. Zamknięcia są wyposażone w mechanizmy wyciągowe. W długich kanałach derywacyjnych w wyniku ruchu nieustalonego mogą powstać fale o bardzo dużych amplitudach, powodując niepożądane zjawiska zmian ciśnienia działającego na umocnienia. Nadto fale takie są wyjątkowo niebezpieczne dla ewentualnego ruchu taboru żeglugowego. Z tych względów na kanałach energetycznych, na których odbywa się żegluga, powinny być zainstalowane urządzenia upustowe szybko działające i mające na celu redukować do minimum fale dodatnie i ujemne, powstałe w wyniku nagłego zamknięcia przepływu przez turbiny siłowni (program uprawnienia budowlane na komputer).
Urządzenia upustowe mogą być wbudowane w blok siłowni albo mogą stanowić odrębną budowlę, zwykle ustawioną tuż obok siłowni i nie różniącą się w szczegółach od typowego jazu lub spustu. Budowla ta powinna być zwymiarowana na przepływ wody równy przełykowi instalowanemu i zaopatrzona w urządzenia wyciągowe, umożliwiające bardzo szybkie otwarcie zamknięć.

Urządzenia te często bywają zautomatyzowane i sprzęgnięte z serwo- motorami obsługującymi zamykanie aparatów kierowniczych, regulujących dopływ wody do turbin.
Sztolnie energetyczne można podzielić, z uwagi na ich przeznaczenie, na następujące rodzaje:
- sztolnie dopływowe, które służą do doprowadzenia wody do siłowni wodnych,
- sztolnie odpływowe, których przeznaczeniem jest odprowadzenie wody od siłowni wodnych,
- sztolnie pomocnicze.
Z uwagi na charakter ruchu wody w samej sztolni można wyróżnić:
- sztolnie bezciśnieniowe o swobodnym zwierciadle wody,
- sztolnie ciśnieniowe, których przekrój poprzeczny jest stale całkowicie wypełniony wodą (program egzamin ustny).

Zasada unikania budowy

Z uwagi na charakter pracy siłowni wodnych, dużą zmienność przepływów i powstające przy tym zjawiska nieustalonego ruchu falowego, zasadą jest budowanie sztolni energetycznych w formie układów ciśnieniowych (program egzamin ustny). Pewne wyjątki mogą dotyczyć jedynie krótkich sztolni odpływowych, które wykonuje się niekiedy jako bezciśnieniowe. Zasada unikania budowy sztolni bezciśnieniowych podyktowana jest zarówno względami ekonomicznymi, jak i chęcią likwidacji szkodliwych zjawisk towarzyszących ruchowi powietrza w sztolni.

W wyniku ruchu nieustalonego powstają bowiem fale przenoszące się wzdłuż sztolni, powodujące chwilowo całkowite wypełnienie sztolni i odcięcie mas powietrza, które następnie razem z wodą przemieszcza się w kierunku maszyn. Zjawisko to jest wysoce szkodliwe z uwagi na ekspansywne działanie powietrza przy jego rozprężaniu po przejściu przez turbiny, co zakłóca równomierność biegu maszyn i potęguje zjawiska kawitacji oraz korozji (opinie o programie).
Wewnętrzna powierzchnia sztolni może być wyrobiona bezpośrednio w skale lub też może mieć wykładzinę betonową, żelbetową, a nawet stalową. Decydują o tym warunki ekonomiczne i techniczne budowy. W zależności od obciążenia i warunków lokalnych obudowa sztolni może mieć charakter nośny lub konstrukcyjny. Obudowa o charakterze konstrukcyjnym jest wykonywana z betonu lub w postaci wykładziny torkretowej. Ma ona na celu bądź zwiększenie gładkości i zmniejszenie strat hydraulicznych, bądź też ochronę skał przed penetracją wody (segregator aktów prawnych).

Trasa i profil podłużny sztolni. Trasę sztolni ustala się na podstawie szczegółowych studiów topograficznych i geologicznych, biorąc pod uwagę jakość i wytrzymałość górotworu, które decydują o rodzaju obudowy sztolni oraz o jej koszcie.

O wyborze trasy decyduje także sposób drążenia sztolni i związana z nim rozstawa galerii komunikacyjnych, które pozwalają na wykonywanie sztolni w dwóch przeciwległych kierunkach. Rozstawa tych galerii ma decydujący wpływ na czas wykonania sztolni i jej koszt (promocja 3 w 1).