Budynki mieszkalne i gospodarcze

Zarówno budynki mieszkalne jak i gospodarcze budowano w ówczesnym okresie przeważnie z drewnianych, ciosanych bali łączonych w narożach na węgieł lub zamek. Pokrycie dachu stanowiła słoma, trzcina lub sitowie (program uprawnienia budowlane na komputer).

Pomieszczenia były niskie, ciemne, w części mieszkalnej znajdowało się najczęściej jedno a rzadziej dwa małe okna o niewielkich szybach. Obok budownictwa drewnianego występowało również budownictwo z gliny, zmieszanej z plewami, słomą lub sierścią bydlęcą. W budownictwie „dworskim”, realizowanym przez właścicieli wielkich majątków ziemskich a przeznaczonym dla służby folwarcznej i czeladzi dworskiej, zwłaszcza w Wielkopolsce i na Pomorzu, występowało w tym okresie często budownictwo szkieletowe.

Polegało ono na zastosowaniu drewnianej konstrukcji szkieletowej ścian, wypełnianej gliną zmieszaną z plewami, sieczką ^trocinami itp., czyli tzw. „mur pruski” (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Budynki przeznaczone dla służby dworskiej, zwane powszechnie czworakami, sześciorakami lub ośmiorakami zależnie od ilości mieszkań występujących w jednym budynku, były charakterystyczne dla zabudowań dworskich i rozpowszechnione na terenie całego kraju, przy czym technika ich wznoszenia oraz użyte do ich budowy materiały były różnorodne, w zależności od ich występowania w terenie, np. kamień, glina, drewno.

Należy zaznaczyć, iż w pracy niniejszej pominięto omawianie metod realizacji budownictwa wiejskiego sakralnego, dworskiego itp. ze względu na obszerną literaturę historyczną traktującą oddzielnie o tych zagadnieniach. Po okresie uwłaszczenia nastąpił wzmożony ruch budownictwa chłopskiego. Powstało wówczas wiele nowych wsi na terenach dotychczas niezabudowanych. Również i we wsiach starych zbudowano sporo nowych budynków mieszkalnych, inwentarskich i gospodarczych (uprawnienia budowlane). Obok budynków drewnianych, z kamienia lub gliny, wznoszono także budynki z muru pruskiego wzorowane na budownictwie dworskim, zwłaszcza na zachodzie i północy kraju. Pokrycia dachowe nadal stanowiła słoma, trzcina, sitowie lub gont. Pod koniec XIX wieku, w szczególności na północy i zachodzie kraju, przewagę osiągnęło budownictwo z gliny, lako bardziej odporne na pożary niż mur pruski.

Biedota wiejska

Jedynie tylko stodoły budowano jeszcze nadal z drewna, aczkolwiek w niektórych okolicach (np. na Śląsku) pojawiły się już szkieletowe konstrukcje stodół w postaci murowanych filarów nośnych z kamienia, wypełnionych żerdziami, które tworzyły lekką, ażurową, przewiewną ścianę (program egzamin ustny). Biedota wiejska w tym okresie wznosiła przeważnie tzw. lepianki, czyli chałupy z glinv. kryte słomą. Ten typ budownictwa występował na terenie całego kraju, w szczególności w rejonach zasobnych w odpowiednią do budowy glinę. Zdarzały się też budynki ulepione z gliny i kamieni polnych, z których niekiedy układano bardzo ciekawe i pomysłowe wzory ornamentacyjne na ścianach, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz pomieszczeń. W Polsce znane są z tego okresu dwa rodzaje budownictwa z gliny.

Pierwszy to budownictwo o charakterze masywnym, ciężkim, o stosunkowo grubych ścianach wykonywanych z gliny zmieszanej ze słoma, wrzosem lub innymi dodatkami pochodzenia organicznego, celem poprawienia właściwości izolacyjnych ścian i zwiększenia ich odporności na przemarzanie (opinie o programie). Drugi rodzaj to budownictwo ę charakterze lekkim oparte, na systemie konstrukcyjnym szkieletowym. W tym systemie miały zastosowanie lekkie ściany wypełniające z plecionki wiklinowej lub chrustu, tzw. ściany kosznicowe, wyklejane dwustronni polepą glinianą, celem zwiększenia ognioodporności (segregator aktów prawnych). Ten rodzaj budownictwa miał zastosowanie wyłącznie do budowy szop bądź stodół względnie innych budynków z zasady nie wymagających ocieplenia wnętrza.

Wymagał on zawsze mocnego szkieletu wykonanego przeważnie z okrąglaków lub kamiennych filarów, zdolnego do przeniesienia obciążenia od dachu, gdyż lekka ściana osłonowa nie spełniała roli konstrukcyjnej.

Niejednokrotnie, w szczególności w rejonach o cieplejszym klimacie, np. na terenach południowo-wschodnich Polski, wykonywano ściany osłonowe plecione przy wznoszeniu budynków dla inwentarza żywego, a nawet budynków mieszkalnych (promocja 3 w 1). Plecionka wykonywana była wówczas po obu stronach szkieletu, a przestrzeń między obu plecionkami wypełniano gliną zmieszaną z sieczką bądź igliwiem, mchem itp.