Ciężar własny
Obok ciężaru własnego główną siłą działającą jest parcie gruntu od strony zasypki, częściowo ewentualnie kompensowane parciem wody od strony jazu (program uprawnienia budowlane na komputer). W najbardziej niekorzystnych warunkach pracuje część korpusu przyczółka od strony dolnej wody, a więc na obszarze zagłębionej płyty jazowej.
W obliczeniach należy dla bezpieczeństwa przyjąć stan remontowy, gdy woda z płyty jest całkowicie odpompowana (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Parcie gruntu należy przyjmować jako czynne zakładając dla bezpieczeństwa, że między ścianą pionową a gruntem nie ma tarcia.
Przy ścianie odchylonej od pionu i przy istnieniu odsadzki tarcia w zasadzit nie pomija się; zmieniając nieco schemat zagadnienia można parcie gruntu rozpatrywać jako złożone z 2 sił, a mianowicie:
- pionowej, obejmującej ciężar klina gruntu nad odsadzką i pochyłą ścianą przyczółka,
- poziomej, przy przyjęciu, że h jest całkowitą wysokością przyczółka (uprawnienia budowlane).
W szczegółowych obliczeniach siłę poziomego parcia gruntu na przyczółek określa się nieco dokładniej przyjmując, że naziom poza przyczółkiem może być obciążony do wartości co najmniej q = 0,6 T/m2; w przypadku, gdy za przyczółkiem przebiega droga albo przewiduje się na przykład składowanie kamienia, obciążenie to należy podwyższyć do q = 2,5-3 T/m2 lub nawet więcej.
Ponadto należy uwzględnić możliwość hydrostatycznego parcia wody opływającej przyczółek. Wartość ciśnień hydrostatycznych wzdłuż konturu opływu bocznego ustala się w sposób analogiczny, jak przy filtracji pod fundamentem jazu; z grubym przybliżeniem można przyjąć poziom zwierciadła wody jako średni między poziomem górnej.
Ramiona sił w stosunku do podstawy fundamentu oblicza się rozkładając wykresy obciążeń na prostokąty i trójkąty (program egzamin ustny).
Wspornikowa część płyty
Wartości ciężarów właściwych i kątów tarcia należy przyjmować na podstawie badań laboratoryjnych lub wg obowiązujących norm (np. PN-64/B-02009).
Przy sprawdzaniu stateczności przyczółka na przesuw można uwzględnić wpływ oparcia go o płytę jazową pod warunkiem, że będzie ona wykonana wcześniej, niż nastąpi zasypanie i obciążenie przyczółka - oraz że dylatacja jest wykonana w dotyk bez przekładki elastycznej.
Tok obliczeń stateczności powinien odpowiadać zasadom wyłożonym przy zachowaniu odpowiednich współczynników pewności (opinie o programie). Podobnie rezultaty obliczeń naprężeń w podstawie fundamentu powinny odpowiadać warunkom sformułowanym. Jeśli tak nie jest, należy projekt przyczółka zmienić przez zwiększenie jego szerokości bądź przez przesunięcie dylatacji przyczółka w stronę przęsła. Dochodzi się w ten sposób do koncepcji przyczółka o przekroju kątowym, co wyraźnie poprawia stateczność na obrót około punktu A i zmniejsza naciski na grunt. Jednakże w takim przypadku, skoro największe naprężenia wypadają w punkcie A,
wspornikowa część płyty jest narażona na odłamanie w przekroju BD, wobec czego konieczne jest sprawdzenie wspornika na ścięcie oraz zginanie i ew. odpowiednie zbrojenie. Ponadto przy smukłych przyczółkach należy sprawdzić na zginanie przekrój BC - i jeśli występują w nim rozciągania - zbroić (segregator aktów prawnych).
Dla zmniejszenia parcia wody gruntowej na przyczółek jazu można - jak wspomniano wyżej - zastosować drenaż z okrągłych otworów 0 20-f-30 cm w murze przyczółka, zabezpieczonych od strony zasypki grubym kamieniem i filtrem odwrotnym. Dreny takie powinny być zakładane w odstępie poziomym ok. l,50-r-2,00 m, najlepiej w paru rzędach, zaś wysokościowo powinny być lokowane poniżej poziomu wody w dolnym stanowisku.
Rozwiązanie takie jest jednak dopuszczalne jedynie wtedy, gdy spowodowana w nim redukcja długości drogi filtracji nie wpłynie ujemnie na przeciek poza przyczółkiem lub gdy zostanie skompensowana przez wydłużenie tej drogi od strony górnej wody (głębszy ekran szczelny i dalszy jego zasięg w obszarze poza przyczółkiem). Wiąże się to ściśle z analogicznym problemem wyporu na płytę i korpus jazu (promocja 3 w 1).
