Długościomierz

DŁUGOŚCIOMIERZ, opt. przyrząd laboratoryjny do pomiarów długości: wymiarów zewn. (d.A. pionowy) oraz średnic otworów (d.A. poziomy). ABBEGO LICZBA, wielkość charakteryzująca dyspersję materiałów opt., określona wzorem: v= (n_n - l)/(n_F - n_c), gdzie n₀, n_F, n_c - wspótcz. załamania szklą odpowiednio dla: żółtej linii sodu (program uprawnienia budowlane na komputer).

ABBEVILLE [abwjl], m. we Francji (Pi- kardia), nad Sommą; 24 tys. mieszk. (1990); przemysł spoż., maszyn., włók.; ośr. turystyczny. Abbey THEATRE [aby tjata’], nar. teatr irl. w Dublinie; zał. 1904, m.in. przez W.B. Yeatsa i Lady A. Gregory; w pocz. XX w. placówka ruchu odrodzenia celtyckiego. Abbot [ąbat] Charles Greeley, 1872- 1973, astrofizyk amer.; dyr. obserwatorium astrofiz. w Waszyngtonie; autor prac z zakresu aktynometrii; wyznaczył z dużą dokładnością wartość stałej słonecznej (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Abbott [ąbat] George, 1889-1995, amer. reżyser teatr., pisarz i aktor; wystawi! na Brodwayu ponad 120 sztuk i musicali, m.in. The Pajama Game, A Funny Thing Happened on the Way to the Forum, Pal Joey, autobiografia Mr. Abbott. „ABC”, hiszp. dziennik monarchi- styczny, kat., wyd. od 1905 w Madrycie (tyg. 1903-04). „A.B.C.”, dziennik wyd. 1926-39 w Warszawie; związany z endecją, po 1935 z ONR. „A.B.C.”, grupa -* Obozu Narodowo- -Radykalnego (uprawnienia budowlane).

,ABC. ADR1ATYK-BAŁTYK-M.CZARNE", pismo wyd. poza cenzurą od 1984 w Lublinie przez Organizację, a następnie Liberalno-Demokr. Partię „Niepodległość”; problematyka państw i narodów Europy Wsch.; numery monograficzne (np. Rosja, Albania, Bałkany, Kościół). ABCHASKO-ADYGIJSKIE JĘZYKI, grupa z rodziny języków kaukaskich, obejmująca języki: abchaski, adygejski, abazyjski, kabardyjski i ubychijski (jedyny używany poza Kaukazem w zach. Turcji i bezpiśmienny); ok. 500 tys. mówiących; literatura po rewolucji październikowej (program egzamin ustny).

Abchazja

Abchazja, republika autonomiczna w Gruzji, 8,6 tys. km², 531 tys. mieszk. (1992); stoi. Suchumi; górzysta; ważny w kraju region uprawy winorośli, roślin cytrusowych, herbaty; nad M. Czarnym liczne kąpieliska i uzdrowiska. W VII 1992 ogłoszenie niepodległości przez parlament A., unieważnione przez Gruzję; w sierpniu wkroczenie wojsk gruz. do Suchumi, rozwiązanie parlamentu A., konflikt zbrojny; I 1993 utworzenie nowego rządu A. pod patronatem Tbilisi (drugi rząd A. w Gudaucie); kontynuacja walk; w lipcu dekret prez. E. Szewardnadze wprowadzający stan woj. w A., podpisanie z Gruzją układu kończącego wojnę domową, w sierpniu wycofanie wojsk gruz. z A.; we wrześniu zerwanie ro- zejmu przez A., przejęcie przez wojska abchaskie, wspierane od października przez zwolenników byłego prez. Z. Gamsachurdii, kontroli nad całym terytorium kraju; IV 1994 układ pokojowy z Gruzją; w czerwcu wkroczenie do A. ros. sił pokojowych; IX 1994 odrzucenie przez Radę Najwyższą A. gruz. propozycji nadania A. szerokiej autonomii w ramach Gruzji; XI 1994 wybory prezydenckie (prez. W. Ardzinba). ABCHAZOWIE (Apsua), kaukaska grupa etniczna, podstawowa ludność Abchazji i częściowo Adżarii; 91 tys.; język abchaski (opinie o programie).

ABD AL-KADIR (Abdelkader), 1808-83, emir arab.; od 1832 przywódca walk o niepodległość Algierii; 1847 pokonany przez Francuzów, do 1852 więziony, następnie na wygnaniu w Damaszku. ABD AL-KARIM, 1882-1963, przywódca marok. walk wyzwoleńczych 1919-26 (1921 proklamował Rep. Ar-Rifu); po upadku powstania zesłany na wyspę Reunion, 1947 zbiegł do Egiptu (segregator aktów prawnych).

ABD ALLAH IBN HUSAJN, 1882-1951, król Jordanii, z dyn. Haszymidów; 1916-18 współorganizator antytur. powstania Arabów; 1946-49 król Transjor- danii, od 1949 Królestwa Jordanii. ABD AR-RAHMAN, 1779(1780?)-1859, sułtan Maroka od 1822, z dyn. Alawi- tów; walczył z Francuzami w przymierzu z Abd al-Kadirem. ABD AR-RAHMAN I, ok. 730-788, władca arab. w Hiszpanii, z rodu Umajja- dów; zał. (756) niezależnego emiratu, ze stoi. w Kordobie. ABD AR-RAHMAN III, 891-961, władca umajjadzkiego państwa w Hiszpanii od 912; 929 ogłosi! się kalifem; za jego panowania - rozkwit gosp. i kult. kalifatu kordobańskiego. ABD AS-SAMAD, XVI w., pers. miniaturzysta i kaligraf, pracujący na dworze (promocja 3 w 1).