Dokument dużego mistrzostwa

O ile projekt Szczusjewa, przy całej błędności jego pozycji wyjściowej, stanowił dokument dużego mistrzostwa i przywiązania do tradycji historycznych Moskwy, o tyle plan Szestakowa wykonany w latach 1925-1927 był już tylko według określenia Kaganowicza planem czysto kreślarskim - ignorującym przesłanki zarówno gospodarcze, jak i architektoniczno-planistyczne. Rozciągając Moskwę na terytorium 200000 ha i zakładając jej dalszy żywiołowy rozwój plan ten stwarzał obraz Moskwy przyszłości jako ogromnej wsi (program uprawnienia budowlane na komputer).

Czerwcowe plenum KC WKP(b) w r. 1931 wniosło całkowitą jasność do spraw perspektyw rozwojowych miast radzieckich gromiąc teorie „rozbicia" i unicestwienia miast w warunkach socjalizmu. Tym samym odrzucono tendencje dezurbanizacji Moskwy. Pozostały do konsekwentnego rozwiązania przestrzenne zagadnienia planu generalnego, nad którymi prace rozpoczęły się na mocy decyzji plenum czerwcowego. Należało określić ustosunkowanie wielkiej przebudowy do wartości historycznego miasta (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

W latach 1930-1932 w ramach opracowań alternatywnych i zleceń indywidualnych wykonano szereg szkiców planu generalnego. Między innymi przysłał swą koncepcję Corbusier. W r. 1932 przedstawiono 7 projcktów-schematów wykonanych przez zespoły architektów radzieckich, jak również przebywających w ZSRR specjalistów niemieckich. Projekty te reprezentowały rozmaity poziom rozwiązań i niejednakowy stopień przydatności praktycznej. Niektóre z nich, jak na przykład projekt brygady W. Kratiuka i W. Baburowa, projekt brygady WOPRA, zawierały szereg cennych i nowatorskich jak na owe czasy myśli dotyczących organizacji dzielnic mieszkaniowych, racjonalnego strefowania, dążenia do zwartości ogólnej struktury Moskwy itd. (uprawnienia budowlane).

Zabudowa centralna

Jednakże wspólnym rysem wszystkich projektów z lat 1930-1932 był negatywny stosunek do istniejącego systemu planistycznego Moskwy i do zabudowy centralnej części miasta, była niewiara w możność przebudowy i włączenia tych wartości w sposób żywy do odradzającego się organizmu wielkiej stolicy. Zarysowały się przy tym dwie skrajne tendencje, najjaskrawiej wyrażone w projektach specjalistów zagranicznych - z jednej strony Corbusiera, z drugiej zaś E. Maya (program egzamin ustny).

Pierwszy, wychodząc z założenia, że niemożliwe jest zachowanie starego układu planistycznego Moskwy, i niefrasobliwie lekceważąc wartość gospodarczą i artystyczną zabudowy centralnej części stolicy, postulował wyburzenie historycznie nawarstwionego centrum miasta i budowę na jego miejscu miasta nowego, o zupełnie nowym, „idealnym"’ planie (opinie o programie). Corbusier uznał Moskwę za miasto doskonale nadające się do zastosowania jego mechanistycznych schematów; na miejscu starej Moskwy projektował on założenie prostokątnej sieci ulicznej opartej na dwóch głównych wzajemnie prostopadłych osiach. Pierwsza z nich, równoleżnikowa, to oś „kulturalna", druga „administracyjna", która miała połączyć city handlowe ulokowane w dzielnicy drapaczy na północy Moskwy z południowym rejonem przemysłowym (segregator aktów prawnych). Układ tych dwóch osi w projekcie Corbusiera miał stanowić kompozycję centrum miasta. Schematyczna ta koncepcja ignorująca zarówno tradycje miasta, jak i znaczenie ideologiczne Moskwy - stolicy wielkiego mocarstwa socjalistycznego - a przy tym całkowicie nierealna, nie dawała właściwie rozwiązania konkretnego problemu przebudowy istniejącego miasta.

Druga tendencja wychodząca także z założenia, że system promienisto-obwodnicowy jest nie do utrzymania, poszukiwała wyjścia w przeniesieniu nowego budownictwa na nie zainwestowane jeszcze tereny odległe o 10-15 km od centralnej części miasta, nie podlegające istotnej przebudowie. Koncepcja ta znalazła najpełniejszy wyraz w dezurbanistycznym projekcie Maya, stanowi ona jednak istotę i tych wszystkich projektów, które uchylają się od przebudowy starego centrum Moskwy i możliwość przeobrażenia stolicy widzą jedynie w rozwijaniu nowych dzielnic na peryferiach miasta istniejącego (promocja 3 w 1).