Dorobek historiografii

Acta POLONIAE HISTORICA, czasopismo nauk. prezentujące dorobek historiografii poi., wyd. od 1958 w Warszawie w językach: ang., fr. i niemieckim. Acta TOMICIANA, wydawnictwo źródłowe zawierające zbiór aktów i listów z XVI w. związanych z działalnością P. To- mickiego; zainicjowane (1852) przez A.T. Dzialyńskiego; 17 t. (1852-1966). ACTH, biochem - adrenokortykołropina (program uprawnienia budowlane na komputer).

ACTIO, w prawie rzym. środek procesowy przysługujący (ej osobie, której uprawnienie naruszyła bezprawnie inna osoba; powództwo, skarga. AdlO POPULARIS [tac.], wniosek o wszczęcie postępowania (np. sądowego), który każdy obywatel ma prawo złożyć w każdej sprawie w interesie publicznym (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

ACTON John Emerich, 1834- 1902, historyk bryt.; prof. uniw. w Cambridge; reprezentant kierunku erudycyjno-kryt., twórca tzw. szkoły Cambridge; inicjator „Cambridge Modern History”; Historia wolności. ACYDOFILE, organizmy, dla których optymalnym środowiskiem są zakwaszone wody i gleby; np. turzyce, żurawina. ACYDOFILE, anat. - eozynofile. ACYDOLIZA, proces wymiany reszt kwasowych między estrem i kwasem org.; katalizowana jest przez kwasy. ACYDOZA, med. - kwasica. ACYDYMETRIA, w analizie chem. ilościowe oznaczenie zasad przez miareczkowanie mianowanymi roztworami kwasów (uprawnienia budowlane).

Proces wymiany atomu wodoru

ACYL (grupa acylowa) RCO-, jedno- wartościowa grupa org. wywodząca się od kwasów karboksylowych RCOOH (R - alkil lub aryl). ACYLOWANIE, proces wymiany atomu wodoru grup -CH, -OH lub -NH₂ w związkach org. na grupę acylową, np. a. węglowodorów aromatycznych prowadzi się za pomocą chlorków lub bezwodników kwasowych w obecności katalizatorów. ACZYŃSK, m. w azjat. części Federacji Ros., w Kraju Krasnojarskim, nad Czu- lymem; 122 tys. mieszk. (1994); fabryka tlenku glinu, przemysł spoż., drzewny, cement.; w pobliżu wydobycie węgla kamiennego (program egzamin ustny).

AD ABSURDUM [łac.], do niedorzeczności (doprowadzić dowodzenie). Ad KALENDAS CRAECAS [tac.], „do greckich kalend”; na czas nieokreślony, nigdy (bo kalendy gr. nie istniały). Ad USUM DELPHIN1 [łac.], „do użytku delfina”, nazwa specjalnych opracowań dziel klasyków lac. dla delfina, syna Ludwika XIV; poi ironiczna nazwa tendencyjnych publikacji o specjalnym przeznaczeniu. ADAD (Hadad), mit. babil. bóg burzy i piorunów, urodzaju i bogactwa; atrybutem - piorun, święte zwierzę - byk; gl. ośr. kultu: Babilon, Aszur, Bor- sippa (opinie o programie).

ADAGIO [adądżio; wl.], muz.: 1) powoli; 2) określenie tytułowe utworu lub jego części utrzymanej w tempie powolnym. ADALBERG Samuel, 1868-1939, pare- miograf; wydal pierwszą nowocz. Księgę przysłów… polskich. ADALBERT - Wojciech, święty. ADAM, w Starym Testamencie imię pierwszego człowieka i określenie rodzaju ludzkiego; opowiadanie Księgi Rodzaju o A. i Ewie miało dotyczyć zarówno początków, jak i ponadczasowej sytuacji człowieka wobec Boga (stworzenie i grzech) (segregator aktów prawnych).

ADAM lądami, rodzina architektów ang., gl. przedstawiciele: Robert (1728- 92), twórca licznych budowli w Londynie i Edynburgu oraz rezydencji wiejskich; jego brat James (1734-94); stworzyli odmianę klasycyzmu, zw. stylem Adamów. ADAM [adą) Adolphe, 1803-56, kompozytor fr.; opery hist., komiczne (Gdybym byt królem), balety [Giselle], utwory kameralne. Adam DE LA HALLE [adą dó la al), ok. 1237-ok. 1306, truwer fr.; pieśni miłosne, ronda i motety oraz sztuki: śpie- wogra Le jeu de Robin et de Marion, komedia Le jeu de la feuillee (promocja 3 w 1).

ADAM POLAK (Adam z Łowicza), - 1514, lekarz, myśliciel-humanista; prof, wydziału lekarskiego Akad. Krakowskiej. Adam Z BREMY, ?-między 1081 a 1085. kronikarz niem.; jego kronika zawiera m.in. cenne wiadomości geogr.-hist. dotyczące pn. Europy i Grenlandii. Adam z ŁOWICZA Adam Polak. ADAMA, MOST (hindi Adam Kapul), łańcuch należących do Indii wysepek, raf i mielizn między Piw. Indyjskim a wyspą Mannar (Sri Lanka); ok. 30 km dl.; prom kolejowy.