Działalność gospodarcza

Działalność gospodarcza wykraczająca poza ścisłe ramy produkcji rolnej egzystowała na Żuławach Gdańskich jakby w ukryciu, podporządkowana monopolom gdańskiego handlu i rzemiosła. Na całym terytorium wiejskim Gdańska obowiązywały te wszystkie przepisy, które regulowały życie handlowe i wytwórczość rzemieślniczą Gdańska (program uprawnienia budowlane na komputer). Nad ich przestrzeganiem czuwać mieli urzędnicy zarządu Żuław, jak również sołtysi poszczególnych wsi. Trudno określić, jak skuteczne było wymuszanie na ludności żuławskiej, czy też na sąsiadach zamieszkujących okoliczne, nie gdańskie już, wsie, miasteczka i jurydyki podgdańskie, by stosowali się do tych zarządzeń. Okresowe powtarzanie i uporczywe ogłaszanie wszelkiego rodzaju zakazów z ambon kościołów żuławskich sugeruje raczej wniosek, że mała była skuteczność tych zakazów (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

W nielicznych tylko wypadkach mamy do czynienia z rzemieślnikami cechowymi legalnie uprawiającymi swój zawód na Żuławach. Przykładem jest tu krawiec, który w początkach XVII w. przybył z Gdańska i osiadł w Koszwałach jako zagrodnik. On także występował energicznie przeciwko partaczom mieszkającym w Koszwałach. Znamy również nieliczne przykłady osiągania uprawnień przez partaczy (uprawnienia budowlane). Nie wiadomo, czy rzemieślnicy wiejscy płacący przewidziany dla nich podatek mieli uprawnienia cechowe. W przeważającej masie rzemieślnicy żuławscy kryli się pod mianem zagrodników, bo w domkach zagrodniczych mieszkali. Wykonywali też pańszczyznę ręczną na folwarku grabińskim.

Działalność szewców wiejskich

Nie był od niej wolny również wspomniany krawiec posiadający uprawnienia cechowe. Najliczniej występują we wsiach żuławskich rzemieślnicy trudniący się produkcją ubiorów, a więc krawcy i szewcy. Zazwyczaj we wsi był jeden krawiec zagrodnik, rzadziej było ich dwóch. Podobnie rzadko wspominani są szewcy. Jednak ich istnienie w ukryciu i dość znaczne działanie ujawnione jest pośrednio przez różnego rodzaju zakazy. Nie chodzi tu jednak o reperacją starego obuwia, czy produkowanie pojedynczych par na zamówienie (program egzamin ustny).

Takie wypadki były nie do wykrycia i cechom gdańskim nie o to chodziło. Żuławy były zaopatrywane w nowe obuwie produkowane przez szewców tczewskich oraz miejscowych, żuławskich partaczy (promocja 3 w 1). Miejscem, gdzie sprzedawali oni swoje wyroby, był targ w Steblewie, a szczególnie jarmark organizowany tam przed Niedzielą Palmową. Już w 1601 r. cech gdańskich szewców wyjednał zakaz sprzedawania tam nowego obuwia przywożonego z Tczewa i z Żuław z jednoczesnym nakazem dla sołtysa, aby rekwirował taki towar i dostarczał do Grabin (opinie o programie). Szewcy żuławscy, a być może również inni, jak na przykład tczewscy, zaczęli więc stosować sprzedaż domokrążną, roznosząc wyroby po wsiach żuławskich, co także zostało zakazane w 1620 r. z podobnymi konsekwencjami, jak za sprzedaż na targu w Steblewie (segregator aktów prawnych).

Działalność szewców wiejskich produkujących nowe buty dla anonimowego odbiorcy i sprzedających swoje wyroby po kryjomu nie ustała chyba po paru zakazach ogłoszonych przez władze. Wniosek taki usprawiedliwia stała, i jak się wydaje - mało skuteczna walka wielu cechów gdańskich wykonujących wyroby skórzane z nielegalnym skupem na terenie Żuław Gdańskich surowych skór zwierząt z uboju gospodarskiego. Skóry te, podobnie jak wszystkie produkty gospodarstwa żuławskiego, chłopi powinni byli przywozić do Gdańska na targ i tylko tam wolno je było sprzedawać. Skup skór na miejscu mógł być wykorzystywany przez garbarzy działających poza Gdańskiem albo na żuławskiej wsi. Niestety, nie wiemy, dokąd wieziono surowe skóry skupowane po kryjomu na Żuławach. W 1605 r. Szkot domokrążca, Hans Dunkahn, odpowiada za nielegalny skup skór surowych, które następnie dostarczał kramarzowi w Steblewie. W tym samym roku starsi cechu szewców i garbarzy z Gdańska wyjednali zakaz przeprowadzania skupu i w ogóle handlu surowymi skórami poza targiem w Gdańsku.