Gospodarcze potrzeby

Już dawniej zaznaczająca się prostokątna sieć uliczna z przewagą wzdłużonych, równoległych do rzeki kierunków realizuje się pod naciskiem potrzeb gospodarczych samego życia. W okresie tym ujawnia się szczupłość starego placu głównego położonego wewnątrz byłej twierdzy i rozpoczyna się krystalizacja nowego centrum na pustym obszarze za starymi fortalicjami (program uprawnienia budowlane na komputer).

Carycyn - wielki ośrodek proletariacki - okrył się sławą w latach rewolucji i wojny domowej, gdy u jego murów wojska czerwone kierowane przez Stalina dwukrotnie rozbiły nawałę armii kontrrewolucyjnych. W r. 1925 miasto otrzymało nazwę Stalingradu odzwierciedlającą jego nową drogę rozwojową w okresie radzieckim. Dawny Carycyn, który przed rewolucją faktycznie nie był miastem jednorodnym, lecz stanowił raczej łańcuch fabryk i osiedli, dopiero w latach władzy radzieckiej scementował się w jednolity szybko rosnący organizm miejski o bogatym wyposażeniu inżynieryjnym i wartościowym obliczu architektonicznym (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Stalingrad urósł do znaczenia ważnego ośrodka przemysłowego jego ludność powiększyła się ze 150 tys. w r. 1917 do 650 tys. w r. 1941. Jednakże w układzie przedwojennego Stalingradu widoczne było piętno spuścizny kapitalistycznej. Przejawiała się ona przede wszystkim w odgrodzeniu miasta od rzeki nieprzerwanym pasmem fabryk, składów, przystani towarowych i wreszcie linią kolejową biegnącą wzdłuż wybrzeży (uprawnienia budowlane). Schematyczna prostokątna sieć uliczna miasta nie uwzględniała urozmaiconej rzeźby terenu, bogatej w szereg tarasów, wzgórz i kotlin. Trudno było ukształtować jednorodny system zespołów architektonicznych, który ująłby plastycznie miasto jako całość. Ośrodek miasta - plac Poległych Bojowników usytuowany na terenie centrum XIX wieku - nie miał zakończonej kompozycji architektonicznej i pełnowartościowego powiązania z rzeką (program egzamin ustny).

Odpowiedzialność architektów

Najeźdźcy faszystowscy doszczętnie zniszczyli Stalingrad - nie pozostało w nim ani jednego nie uszkodzonego budynku. Prace nad odbudową i przebudową miasta rozpoczęły się niemal natychmiast po zakończeniu historycznej bitwy (opinie o programie). Już wtedy, w r. 1943 władze radzieckie rozwinęły szeroki plan odbudowy miast, już wtedy w liście przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej M. Kalinina do prezesa Komitetu do Spraw Architektury A. Mordwinowa podkreślona została historyczna odpowiedzialność architektów, którzy powinni wyzyskać możliwości przekształcenia całych miast i osiedli w duchu troski o potrzeby ludzkie, w dążeniu do pełnowartościowych obrazów architektonicznych. „Przy odbudowie na przykład Stalingradu - pisał M. Kalinin do prezesa Komitetu - wypadnie bezwarunkowo uwzględnić i obfitość słońca, i Wołgę, i kierunek wiatru, i piaski. W związku z tym być może potrzebne będzie zupełnie nowe zaplanowanie miasta (segregator aktów prawnych).

Charakterystyczna dla prac architektonicznych nad kompozycją Stalingradu jest właśnie dążność do całkowitego przeobrażenia dotychczasowego miasta, do kształtowania go wielkimi elementami przestrzennymi na skalę przestworu wielkiej rzeki i otaczającej ją stepowej równiny, na miarę pomnika wielkiego zwycięstwa stalingradzkiego. Już wiosną 1943 r. powstają pierwsze szkice odbudowy Stalingradu - dokumenty twórczych wyobrażeń Szczusjewa, Jofana, Rudniewa i innych architektów, którzy dokonują wstępnych oględzin dymiących jeszcze ruin wielkiego miasta, rzucają pierwsze wizje jego przyszłych panoram. Wtedy też rozpoczynają się systematyczne prace nad koncepcją miasta, które już w latach 1944-1945 doprowadzają do sprecyzowania planu generalnego (promocja 3 w 1). Autorzy planu - grupa Akademii Architektury pod kierownictwem K. Ałabiana w składzie: N. Polakow, D. Sobolew, A. Dzierżkowicz i A. Pożarski przyjęła za punkt wyjścia historyczny system planistyczny poddając go radykalnej przebudowie.