Granaty

Granaty są kamieniami ozdobnymi stosowanymi powszechnie, zwłaszcza w wiekach średnich (karbunkuły). Stanowią one grupę minerałów o podobnym składzie chemicznym, mających odmienne własności fizyczne i optyczne zależnie od zawartości poszczególnych składników chemicznych. Nazwa pochodzi od łacińskiego granatum - granat (owoc drzewa granatowego), ze względu na podobieństwo do ziarenek tych owoców (program uprawnienia budowlane na komputer).

Własności chemiczne. Granaty są krzemianami wyspowymi, których skład chemiczny można określić. Metalami dwuwartościowymi M2H wchodzącymi w skład granatów są magnez, wapń, mangan lub żelazo dwuwartościowe, trójwartościowymi M3+ - glin, żelazo trójwartościowe lub chrom, rzadko wanad. Granaty zależnie od wielkości promieni jonowych wchodzących w ich skład pierwiastków tworzą ciągłe lub ograniczone szeregi kryształów mieszanych. Do grupy granatów należą odmiany: grossular, pirop, spessartyn, almandyn, rodolit, uwarowit, andradyt (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Postać. Granaty krystalizują w układzie regularnym. Najbardziej rozpowszechniona jest postać dwunastościanu rombowego, nieraz w połączeniu z dwudziestoczterościanem deltoidowym. Granaty tworzą często zbite skupienia ziarniste.

Własności jizyczne. Łupliwość granatów jest niewyraźna, równoległa do ścian dwunastościanu rombowego. Przełam mają nierówny, twardość 6,5-7,5 w skali Mohsa. Większą twardość mają almandyny, piropy i spesartyny. Gęstość granatów wynosi 3,5-4,3 g/cm (uprawnienia budowlane).
Barwa granatów jest rozmaita. Pospolite są granaty brunatne, czerwone, żółte, zielone, czarne itp. Nie spotyka się jedynie granatów niebieskich; niekiedy zdarzają się granaty bezbarwne. Na ogół są one przezroczyste do przeświecających, a ciemno zabarwione - przeświecające do nieprzezroczystych. Połysk granatów jest szklisty lub tłusty.
Współczynnik załamania światła zależnie od składu chemicznego wynosi 70,1-94, dyspersja - 0,024-0,028 (program egzamin ustny).

Działanie czynników chemicznych

Szczególnie wysoką, zbliżoną do diamentu dyspersję ma trawiastozielony andradyt (demantoid). Wartości gęstości i współczynników załamania światła granatów w zależności od ich składu chemicznego podano w tabeli. W przyrodzie wyjątkowo tylko występują granaty o składzie chemicznym ściśle odpowiadającym podanym wzorom.
Występowanie. Granaty, z wyjątkiem granatu chromowego, są ważnymi minerałami skałotwórczymi, zwłaszcza skał metamorficznych (opinie o programie).

Jako minerały powstające wskutek metamorfizmu kontaktowego występują w skałach wapiennych i dolomitycznych przeobrażonych pod wpływem magmy. W piaskach i innych osadowych skałach klastycznych są najczęściej spotykanymi minerałami ciężkimi. Z wyjątkiem bowiem granatów żelazawych i manganawych, które rozkładają się stosunkowo łatwo, inne są bardzo odporne na działanie czynników chemicznych. Dzięki temu dostają się one w znacznych ilościach do skał osadowych i mogą tworzyć większe skupienia, np. w piaskach nadbrzeżnych (segregator aktów prawnych).
W Polsce nie są znane większe wystąpienia granatów poza lokalnie wzbogaconymi w nie piaskami nadbałtyckimi, gdzie towarzyszą im cyrkon i magnetyt.

Małe wystąpienia są spotykane na Dolnym Śląsku (Strzegom, Sobótka, Świdnica, Strzelin, Ząbkowice, okolice Jeleniej Góry, Nowej Rudy, Kłodzka itd); w Jordanowie występują grossular i hydrogrossular, w Tatrach znaleziono almandyn.
Grossular (grosular). Ma on barwy jaśniejsze niż inne granaty, a niekiedy nawet bywa bezbarwny. Najczęstszymi barwami są bladoszmaragdowozielona, różowa, żółta i cynamonowobrunat- na o różnych odcieniach. Nazwa grossularu ze względu na jego zieloną barwę pochodzi od łacińskiej nazwy agrestu (Ribes gros- sularia).

Używane w jubilerstwie odmiany żółte i cynamonowobrunatne znane są pod nazwą hessonitu lub kamienia cynamonowego. Niekiedy kamienie te określa się nazwą hiacynt (jacynt), chociaż jest to nazwa jednej z odmian cyrkonu (promocja 3 w 1).