Granity

Ilościowo wśród krajowych materiałów narzutowych przeważają granity; na drugim miejscu są gnejsy, następnie amfibolity, porfiry, porfiryty kwarcowe i granitowe, wreszcie piaskowce i kwarcyty. Inne rodzaje skał, jak pegmatyty, gabra, diabazy, dioryty, dolomity, granulity oraz piroksenity występują w niewielkich ilościach (program uprawnienia budowlane na komputer).

Własności granitów zależne są od składu mineralogicznego, wielkości ziarn poszczególnych składników, wreszcie od stopnia świeżości. Do najczęściej spotykanych odmian należą granity biotytowe lub dwumikowe rzadziej hornbiendowe lub augitowe.

Najbardziej widoczny wpływ na własności fizyczne i mechaniczne ma stopień świeżości. Zwietrzenie powoduje przede wszystkim zwiększenie nasiąkliwości, która normalnie w skale świeżej waha się w granicach 0,3-0,45%. Zwiększenie nasiąkliwości w skałach zwietrzałych dochodzi do 0,8%, a w jednym tylko przypadku na 100 okazów przekracza 1%. Wpływ wietrzenia uwidacznia się również w zmianie wytrzymałości na ściskanie. Nie jest on wyraźnie widoczny, lecz niewątpliwie istnieje powodując jej obniżenie (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Wytrzymałość na ściskanie granitów w głazach narzutowych waha się w dość szerokich granicach: od 1100 kG/cm² do 2500 kG/cm²; przy czym na 100 okazów 74 wykazuje wytrzymałość powyżej 1500 kG/cm², a tylko 26 poniżej 1500 kG/’cm². Jako średnią wytrzymałość można przyjąć dla granitów narzutowych w stanie- świeżym wartość 1600 do 1700 kG/cm² (uprawnienia budowlane).

Ścieralność na tarczy Dorry ego, wyrażona w centymetrach wysokości starcia próbki, jest stosunkowo niewielka i waha się w granicach od 0,15 do 0,40 cm. W przypadku posuniętego rozkładu skały, charakteryzującego się wyższą nasiąkliwością, wzrasta również ścieralność, osiągając wartości wyższe niż 0,4 cm, dochodzące nawet do 0,81 cm (program egzamin ustny).

Ciężar objętościowy granitów

Ciężar objętościowy granitów w głazach narzutowych waha się przeciętnie w granicach 2,65-^2,70 i spada niekiedy do 2,58; w dwóch zaledwie przypadkach osiąga wartość 3,05. W głazach narzutowych występują przeważnie gnejsy biotytowe. Nasiąkliwość gnejsów biotytowych jest średnio nieco niższa niż granitów i wynosi 0,20 -f- 0,35 %. Oczywiście, okazy ze śladami zwietrzenia wykazują większą nasiąkliwość, dochodzącą do 0,80%. Średnia wytrzymałość na ściskanie jest nieco wyższa niż granitów i wynosi 1800 do 1900 kG/cm² (opinie o programie).

Porównanie okazów granitów i gnejsów wykazuje, że większość gnejsów ma budowę zbitą drobno- lub bardzo drobnoziarnistą, co powoduje zwiększenie ich wytrzymałości. Ścieralność na tarczy Dorry’ego waha się przeciętnie w granicach 0,2 -4- 0,4 cm, osiągając niekiedy i wyższe wartości, gdy przeważającym składnikiem są plagioklazy o twardości mniejszej niż kwarcu.

Ciężar objętościowy gnejsów waha się w granicach 2,65-h2,75, a ciężar właściwy 2,65-2,80. Gnejsy można więc uważać za materiał podobny pod względem własności fizycznych i mechanicznych do granitów, a nawet nieco lepszy ze względu na większą ilość odmian bardzo drobnoziarnistych. Cechą natomiast ujemną gnejsów jest tendencja do łupania się blaszkowo w miarę wyraźnie występującej budowy łupkowej (segregator aktów prawnych).

Amfibolity są szczególnie wartościowym składnikiem materiałów narzutowych. Odznaczają się bardzo nieznaczną nasiąkliwością 0,1 - 0,2%; natomiast wyższą niż granity i gnejsy wytrzymałością na ściskanie, wynoszącą przeciętnie 2300 kG/c.m Ciężar objętościowy i właściwy amtibolitów jest również bardzo wysoki i wynosi 2,95-3,10. Charakterystyczny jest fakt, że im wyższy jest ciężar objętościowy amfibolitów, tym niższa jest ich nasiąkliwość. Po dokładnym zbadaniu okazów stwierdzono, że odznaczają się one bardzo zwartą drobnoziarnistą budową z wybitną przewagą amfibolu nad plagioklazem.

Ścieralność amfibolitów na tarczy Dorry’ego jest wyższa niż granitów i gnejsów i wynosi przeciętnie 0,40-0,55 cm. Przyczyny tego zjawiska należy tłumaczyć mniejszą twardością głównych składników skałotwórczych. Zarówno amfibol (hornblenda), jak i plagioklazy wchodzące w skład amtibolitów wykazują twardość 5-6 według skali Mohs’a a zatem niższą niż kwarcu; wyższa zatem ścieralność amtibolitów w porównaniu z granitami czy też gnejsami jest zupełnie usprawiedliwiona (promocja 3 w 1).