Humanistyczne wątki

Władczo rzucona w serce tego sędziwego rejonu wstęga magistrali jest wykładnikiem wielkich przeobrażeń, które łącząc pomniki przeszłości z bujnym życiem nowej stolicy pomnożyły ich wagę urbanistyczną, podniosły do stołecznego znaczenia (program uprawnienia budowlane na komputer).

Zasada ciągłości historycznej w kompozycji Trasy W-Z podbudowana jest przez naczelną ideę założenia - ideę troski o człowieka, ideę socjalistycznego humanizmu. W służbie tej idei stapiają się w jedną całość humanistyczne wątki wartości zabytkowych i nowe dzieła urbanistyczno-architektoniczne stworzone dla zaspokojenia wielostronnych potrzeb ludzkich (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Poczynając od przemyślanej koncepcji urbanistycznej Trasy W-Z, łączącej z centrum miasta i zakładami pracy obszerne dzielnice mieszkaniowe humanistyczna ta zasada znajduje dobitny wyraz w intymnym, pełnym lirycznego czaru potraktowaniu osiedla Mariensztackiego, w założeniu mniejszych i większych parków i skwerów powiązanych z magistralą, w wytyczeniu ośrodków społecznych i sieci obsługi społeczno- kulturalnej, wreszcie w wyposażeniu wszystkich fragmentów założenia elementami „małej formy" (fontanny, altany, rzeźby, ławki itd) (uprawnienia budowlane).

Gorące uznanie narodu dla architektury Trasy W-Z stało się najwyższą miarą słuszności i płodności jej metody twórczej, która przeciwstawiając się pustce i kosmopolityzmowi prądów formalistycznych potrafiła doprowadzić do jedności dzieł nowych z reliktami tradycji w służbie człowieka, jego potrzeb codziennych, jego życiowych i estetycznych radości (program egzamin ustny).

Rok oddania do użytku Trasy W-Z znamionuje podjęcie sformułowań zasad rozwojowych architektury polskiej, w tym również nurtujących ją problemów dziedzictwa. Referat Bolesława Bieruta o 6-letnim planie odbudowy Warszawy oraz Krajowa Partyjna Narada Architektów nakreśliły podbudowany teoretycznie program żywej ciągłości starego i nowego, a także praktyczną linię działania w tym zakresie (opinie o programie).

Rezolucja narady

Konieczność przyjęcia takiej linii dojrzała wówczas w związku z narastaniem nowego budownictwa w Warszawie oraz na bazie niewątpliwego sukcesu metody twórczej zademonstrowanej w kompozycji Trasy W-Z z jednej strony i oczywistego zdyskredytowania koncepcji podziału Warszawy na starą i nową - z drugiej (segregator aktów prawnych).

Narada architektów-członków PZPR, która odbyła się w czerwcu 1949, dużo uwagi poświęciła problemowi jedności kompozycyjnej starego i nowego w zespole przebudowywanego miasta. Problem ten, ilustrowany przykładami polskimi i radzieckimi, przewijał się we wszystkich referatach. Analiza przykładów doprowadziła do .wniosku, że istniejące elementy podziału Warszawy na starą i nową nie tylko grożą zniekształceniem właściwej jednolitej linii architektonicznej miasta, ale jednocześnie stanowią oparcie dla nurtów wstecznych uzasadniając stabilizację z jednej strony kierunków pseudonowatorskich, kosmopolitycznych, z drugiej zaś wąskotradycjonalistycznych, wyłącznie odtwórczych. Stąd też we wnioskach referatu dotyczącego „Kształtowania przestrzennego Warszawy socjalistycznej" Stefan Tworkowski podkreślał: „doprowadzić do rewizji postępowania w sprawie jurydyki zabytkowej włączając obiekty historyczne do zespołów współtworzących nowy obraz Warszawy socjalistycznej”.

Rezolucja narady potępiła oba wsteczne prądy, które były źródłem sztucznego podziału śródmieścia. „Formalizm, nihilizm i konstruktywizm, jako przejawy burżuazyjnego kosmopolityzmu, wąski tradycjonalizm odbijający tendencje nacjonalistyczne, zbyt ciasno pojęty ekonomizm - oto czynniki hamujące rozwój architektury”. Tym błędnym nurtom przeciwstawiono program twórczego nawiązania do dziedzictwa w nowym budownictwie - program będący konsekwencją odrodzenia roli społecznej architektury polskiej (promocja 3 w 1).

„Architektura nasza - głosi rezolucja - musi stać się bronią ideologiczną Partii, czynnikiem wychowania socjalistycznego mas. Architektura polska powinna odrodzić się jako wielka społeczna sztuka. Powinna ona, odzwierciedlając ideowe bogactwo epoki budowy socjalizmu, otrzymać formy narodowe, bliskie i zrozumiałe ludowi. Do wykonania tych zadań ideologicznych konieczne jest wzbogacenie skali form architektonicznych, a w tym celu należy krytycznie wykorzystać i rozwinąć dziedzictwo naszej kultury.