Kamieniołomy

Sjenity w okolicy Kłodzka i Złotego Stoku występują w strefie sierpowato wygiętej, rozciągającej się między wymienionymi miastami. Podobnie jak w Niemczy mamy do czynienia z różnymi odmianami sjenitów zarówno kwarcowych, jak i bezkwarcowych. Mają one podobny skład mineralny, przy czym ortoklaz ma często barwę różową. Sjenity te wykazują niekiedy silnie zaznaczające się zgnejsowanie, a także liczne spękania, które utrudniają sporządzanie kostek i ciosów. Stosowane są na kamień łamany i tłuczeń do celów drogowych oraz podmurówkę, mają jednak tylko lokalne znaczenie (program uprawnienia budowlane na komputer).

Kamieniołomy znajdują się w poludniovyej części powiatu ząbkowickiego, w Laskówce, Laskach i Mąkolnie. Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń drogowych materiały kamienne z grupy gabra ustępują materiałom drogowym z granitu oraz bazaltu. Szczególnie grysy gabrowe wskutek gruboziarnistej budowy skały wykazują skłonność do kruszenia się pod wpływem działania ruchu drogowego (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Prof. M. Kamieński podaje następującą charakterystykę gabra dolnośląskiego. Gabra występują jedynie na obszarze Dolnego Śląska. Składają się one przede wszystkim z plagioklazu (labradoru) i piroksenu, prócz tego, akcesorycznie występują amfibol, oliwin itd. Odmiany gabra ubogie w labrador są odporne na wietrzenie, natomiast odmiany zawierające ten minerał w większych ilościach podlegają łatwiej procesom wietrzenia. Zastosowanie ich jest obecnie bardzo małe. Przeważnie stosowane są jako tłuczeń drogowy do potrzeb lokalnych (uprawnienia budowlane).

Skały gabrowe spotykamy na górze Sobótka w jej południowo- wschodniej części, gdzie można obserwować dwie odmiany: gruboziarnistą, bardzo trudny do obróbki, oraz drobnoziarnistą, stanowiącą przejście do amfibolitu. Ta ostatnia odmiana jest właśnie sporadycznie eksploatowana na tłuczeń (program egzamin ustny).

Ogólna powierzchnia obszaru

Gabro występuje również w okolicy Nowej Rudy, gdzie rozciąga się na przestrzeni około 9 km. Spotykamy tutaj wiele odmian tworzących między sobą przejścia. Większy kamieniołom znajduje się w Słupcu, gdzie gabro jest wydobywane dla celów drogowych. Porfiry krajowe dzielimy ze względu na występowanie na porfiry krakowskie i dolnośląskie (opinie o programie).

Ogólna powierzchnia obszaru, na którym występują skały wybuchowe w województwie krakowskim, wynosi około 200 km². Wyróżnić tu można trzy typy skał rozmieszczonych w sposób następujący:

•  na północ i na południe od Krzeszowic występują porfiry;
•  w okolicach Tenczynka, Rudna, Regulic, Alwerni, Poręby i Mi- rowa występują tzw. melafiry (według Rozena) - bazalty (według Małkowskiego);
• w Zwierzyńcu Tenczyńskim w Niedźwiedziej Górze występuje diabaz hyperstenowy.

Badania przeprowadzone przez autora na terenie kamieniołomów porfiru w Miękini, Zalasie, Sance i Frywałdzie wykazały możliwość wyodrębnienia czterech zasadniczych odmian porfiru, różniących się wyglądem, strukturą i stanem zachowania (segregator aktów prawnych).

Porfir z Miękini ma barwę ciemnoczerwoną, strukturę porfirową. V/ zbitym cieście skalnym widoczne ziarna skaleni, bioty tu i kwarcu. Pod mikroskopem w cieście skalnym, na pozór jednorodnym i niekrystalicznym, wyodrębnić można drobne kryształki plagioklazów, kwarcu oraz barwnika (pyłu hematytowego i limonitowego). Skała miękińska zawierała kiedyś amfibol, dziś zupełnie zwietrzały; ze składników drugorzędnych należy wymienić hematyt, rutyl, apatyt oraz rzadki cyrkon. Stan zachowania porfiru miękińskiego makroskopowo dość dobry, pod mikroskopem jednak widoczny jest daleko posunięty proces wietrzenia (kaolinizacja skaleni, przeobrażenie amliboli) (promocja 3 w 1).

W Sance i Zalasie stwierdzono obecność dwóch zasadniczych odmian: różowej i zielonawoszarej. Porfir różowy już z zewnętrznego wyglądu wykazuje większy stopień zwietrzenia, charakteryzujący się silniejszą kaolinizacją skaleni i rozluźnieniem ciasta skalnego. Odmiana zielonawoszara odznacza się lepszym wykrystalizowaniem składników zarówno prakryształów, jak też i ciasta skalnego, co stwierdzić można łatwo makroskopowo.